sutta » kn » ps » Paṭisambhidāmagga

1 Mahāvagga

1.4. Indriyakathā

1.4.1 Paṭhamasuttantaniddesa

Evaṁ me sutaṁ—

ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.

Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi—

“bhikkhavo”ti.

“Bhadante”ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ.

Bhagavā etadavoca—

“Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.

Katamāni pañca?

Saddhindriyaṁ, vīriyindriyaṁ, satindriyaṁ, samādhindriyaṁ, paññindriyaṁ—

imāni kho, bhikkhave, pañcindriyāni”.

Imāni pañcindriyāni katihākārehi visujjhanti?

Imāni pañcindriyāni pannarasahi ākārehi visujjhanti.

Assaddhe puggale parivajjayato, saddhe puggale sevato bhajato payirupāsato, pasādanīye suttante paccavekkhato—

imehi tīhākārehi saddhindriyaṁ visujjhati.

Kusīte puggale parivajjayato, āraddhavīriye puggale sevato bhajato payirupāsato, sammappadhāne paccavekkhato—

imehi tīhākārehi vīriyindriyaṁ visujjhati.

Muṭṭhassatī puggale parivajjayato, upaṭṭhitassatī puggale sevato bhajato payirupāsato, satipaṭṭhāne paccavekkhato—

imehi tīhākārehi satindriyaṁ visujjhati.

Asamāhite puggale parivajjayato, samāhite puggale sevato bhajato payirupāsato, jhānavimokkhe paccavekkhato—

imehi tīhākārehi samādhindriyaṁ visujjhati.

Duppaññe puggale parivajjayato, paññavante puggale sevato bhajato payirupāsato, gambhīrañāṇacariyaṁ paccavekkhato—

imehi tīhākārehi paññindriyaṁ visujjhati.

Iti ime pañca puggale parivajjayato, pañca puggale sevato bhajato payirupāsato, pañca suttantakkhandhe paccavekkhato—

imehi pannarasahi ākārehi imāni pañcindriyāni visujjhanti.

Katihākārehi pañcindriyāni bhāviyanti, katihākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ bhāvanā hoti?

Dasahākārehi pañcindriyāni bhāviyanti, dasahākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ bhāvanā hoti.

Assaddhiyaṁ pajahanto saddhindriyaṁ bhāveti, saddhindriyaṁ bhāvento assaddhiyaṁ pajahati;

kosajjaṁ pajahanto vīriyindriyaṁ bhāveti, vīriyindriyaṁ bhāvento kosajjaṁ pajahati;

pamādaṁ pajahanto satindriyaṁ bhāveti, satindriyaṁ bhāvento pamādaṁ pajahati;

uddhaccaṁ pajahanto samādhindriyaṁ bhāveti, samādhindriyaṁ bhāvento uddhaccaṁ pajahati;

avijjaṁ pajahanto paññindriyaṁ bhāveti, paññindriyaṁ bhāvento avijjaṁ pajahati.

Imehi dasahākārehi pañcindriyāni bhāviyanti, imehi dasahākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ bhāvanā hoti.

Katihākārehi pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni?

Dasahākārehi pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni.

Assaddhiyassa pahīnattā suppahīnattā saddhindriyaṁ bhāvitaṁ hoti subhāvitaṁ;

saddhindriyassa bhāvitattā subhāvitattā assaddhiyaṁ pahīnaṁ hoti suppahīnaṁ.

Kosajjassa pahīnattā suppahīnattā vīriyindriyaṁ bhāvitaṁ hoti subhāvitaṁ;

vīriyindriyassa bhāvitattā subhāvitattā kosajjaṁ pahīnaṁ hoti suppahīnaṁ.

Pamādassa pahīnattā suppahīnattā satindriyaṁ bhāvitaṁ hoti subhāvitaṁ;

satindriyassa bhāvitattā subhāvitattā pamādo pahīno hoti suppahīno.

Uddhaccassa pahīnattā suppahīnattā samādhindriyaṁ bhāvitaṁ hoti subhāvitaṁ;

samādhindriyassa bhāvitattā subhāvitattā uddhaccaṁ pahīnaṁ hoti suppahīnaṁ.

Avijjāya pahīnattā paññindriyaṁ bhāvitaṁ hoti subhāvitaṁ;

paññindriyassa bhāvitattā subhāvitattā avijjā pahīnā hoti suppahīnā.

Imehi dasahākārehi pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni.

Katihākārehi pañcindriyāni bhāviyanti, katihākārehi pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca?

Catūhākārehi pañcindriyāni bhāviyanti catūhākārehi pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.

Sotāpattimaggakkhaṇe pañcindriyāni bhāviyanti;

sotāpattiphalakkhaṇe pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.

Sakadāgāmimaggakkhaṇe pañcindriyāni bhāviyanti;

sakadāgāmiphalakkhaṇe pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.

Anāgāmimaggakkhaṇe pañcindriyāni bhāviyanti;

anāgāmiphalakkhaṇe pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.

Arahattamaggakkhaṇe pañcindriyāni bhāviyanti;

arahattaphalakkhaṇe pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.

Iti catasso maggavisuddhiyo, catasso phalavisuddhiyo, catasso samucchedavisuddhiyo, catasso paṭippassaddhivisuddhiyo.

Imehi catūhākārehi pañcindriyāni bhāviyanti;

imehi catūhākārehi pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.

Katinaṁ puggalānaṁ indriyabhāvanā;

kati puggalā bhāvitindriyā?

Aṭṭhannaṁ puggalānaṁ indriyabhāvanā;

tayo puggalā bhāvitindriyā.

Katamesaṁ aṭṭhannaṁ puggalānaṁ indriyabhāvanā?

Sattannañca sekkhānaṁ, puthujjanakalyāṇakassa ca—

imesaṁ aṭṭhannaṁ puggalānaṁ indriyabhāvanā.

Katame tayo puggalā bhāvitindriyā?

Savanena buddho tathāgatassa sāvako khīṇāsavo bhāvitindriyo, sayaṁ bhūtaṭṭhena paccekasambuddho bhāvitindriyo, appameyyaṭṭhena tathāgato arahaṁ sammāsambuddho bhāvitindriyo—

ime tayo puggalā bhāvitindriyā.

Iti imesaṁ aṭṭhannaṁ puggalānaṁ indriyabhāvanā;

ime tayo puggalā bhāvitindriyā.

Suttantaniddeso paṭhamo.

1.4.2. Dutiyasuttantaniddesa

Sāvatthinidānaṁ.

“Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.

Katamāni pañca?

Saddhindriyaṁ, vīriyindriyaṁ, satindriyaṁ, samādhindriyaṁ, paññindriyaṁ.

Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṁ pañcannaṁ indriyānaṁ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṁ nappajānanti, na me te, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā, brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā;

na ca panete āyasmantā sāmaññatthaṁ vā brahmaññatthaṁ vā diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.

Ye ca kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṁ pañcannaṁ indriyānaṁ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṁ pajānanti, te kho me, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā, brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā;

te ca panāyasmantā sāmaññatthañca brahmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī”ti.

Katihākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ samudayo hoti;

katihākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ samudayaṁ pajānāti?

Katihākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ atthaṅgamo hoti;

katihākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ atthaṅgamaṁ pajānāti?

Katihākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ assādo hoti, katihākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ assādaṁ pajānāti?

Katihākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ ādīnavo hoti;

katihākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ ādīnavaṁ pajānāti?

Katihākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ nissaraṇaṁ hoti;

katihākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ nissaraṇaṁ pajānāti?

Cattārīsāya ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ samudayo hoti;

cattārīsāya ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ samudayaṁ pajānāti.

Cattārīsāya ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ atthaṅgamo hoti;

cattārīsāya ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ atthaṅgamaṁ pajānāti.

Pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ assādo hoti;

pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ assādaṁ pajānāti.

Pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ ādīnavo hoti;

pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ ādīnavaṁ pajānāti.

Asītisataṁ ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ nissaraṇaṁ hoti;

asītisataṁ ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ nissaraṇaṁ pajānāti.

Katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ samudayo hoti;

katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ samudayaṁ pajānāti?

Adhimokkhatthāya āvajjanāya samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, adhimokkhavasena chandassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, adhimokkhavasena manasikārassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, saddhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṁ saddhindriyassa samudayo hoti;

paggahatthāya āvajjanāya samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, paggahavasena chandassa samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, paggahavasena manasikārassa samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, vīriyindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṁ vīriyindriyassa samudayo hoti;

upaṭṭhānatthāya āvajjanāya samudayo satindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena chandassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, satindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṁ satindriyassa samudayo hoti;

avikkhepatthāya āvajjanāya samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena chandassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena manasikārassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, samādhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṁ samādhindriyassa samudayo hoti;

dassanatthāya āvajjanāya samudayo paññindriyassa samudayo hoti, dassanavasena chandassa samudayo paññindriyassa samudayo hoti, dassanavasena manasikārassa samudayo paññindriyassa samudayo hoti, paññindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṁ paññindriyassa samudayo hoti.

Adhimokkhatthāya āvajjanāya samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahatthāya āvajjanāya samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānatthāya āvajjanāya samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepatthāya āvajjanāya samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, dassanatthāya āvajjanāya samudayo paññindriyassa samudayo hoti.

Adhimokkhavasena chandassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahavasena chandassa samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena chandassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena chandassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, dassanavasena chandassa samudayo paññindriyassa samudayo hoti.

Adhimokkhavasena manasikārassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahavasena manasikārassa samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena manasikārassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, dassanavasena manasikārassa samudayo paññindriyassa samudayo hoti.

Saddhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṁ saddhindriyassa samudayo hoti vīriyindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṁ vīriyindriyassa samudayo hoti, satindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṁ satindriyassa samudayo hoti, samādhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṁ samādhindriyassa samudayo hoti, paññindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṁ paññindriyassa samudayo hoti.

Imehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ samudayo hoti, imehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ samudayaṁ pajānāti.

Katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ atthaṅgamo hoti;

katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ atthaṅgamaṁ pajānāti?

Adhimokkhatthāya āvajjanāya atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, adhimokkhavasena chandassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, adhimokkhavasena manasikārassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, saddhindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṁ saddhindriyassa vasena atthaṅgamo hoti;

paggahatthāya āvajjanāya atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahavasena chandassa atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahavasena manasikārassa atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, vīriyindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṁ vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti;

upaṭṭhānatthāya āvajjanāya atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena chandassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, satindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṁ satindriyassa atthaṅgamo hoti;

avikkhepatthāya āvajjanāya atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena chandassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena manasikārassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, samādhindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṁ samādhindriyassa atthaṅgamo hoti;

dassanatthāya āvajjanāya atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena chandassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena manasikārassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti, paññindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṁ paññindriyassa atthaṅgamo hoti.

Adhimokkhatthāya āvajjanāya atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahatthāya āvajjanāya atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānatthāya āvajjanāya atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepatthāya āvajjanāya atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanatthāya āvajjanāya atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti.

Adhimokkhavasena chandassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahavasena chandassa atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena chandassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena chandassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena chandassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti.

Adhimokkhavasena manasikārassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahavasena manasikārassa atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena manasikārassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena manasikārassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti.

Saddhindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṁ saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, vīriyindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṁ vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, satindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṁ satindriyassa atthaṅgamo hoti, samādhindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṁ samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, paññindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṁ paññindriyassa atthaṅgamo hoti.

Imehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ atthaṅgamo hoti;

imehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ atthaṅgamaṁ pajānāti.

1.4.2.1. Assādaniddesa

Katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ assādo hoti;

katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ assādaṁ pajānāti?

Assaddhiyassa anupaṭṭhānaṁ saddhindriyassa assādo hoti, assaddhiyapariḷāhassa anupaṭṭhānaṁ saddhindriyassa assādo hoti, adhimokkhacariyāya vesārajjaṁ saddhindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo saddhindriyassa assādo hoti, yaṁ saddhindriyaṁ paṭicca uppajjati sukhaṁ somanassaṁ ayaṁ saddhindriyassa assādo.

Kosajjassa anupaṭṭhānaṁ vīriyindriyassa assādo hoti, kosajjapariḷāhassa anupaṭṭhānaṁ vīriyindriyassa assādo hoti, paggahacariyāya vesārajjaṁ vīriyindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo vīriyindriyassa assādo hoti, yaṁ vīriyindriyaṁ paṭicca uppajjati sukhaṁ somanassaṁ ayaṁ vīriyindriyassa assādo.

Pamādassa anupaṭṭhānaṁ satindriyassa assādo hoti, pamādapariḷāhassa anupaṭṭhānaṁ satindriyassa assādo hoti, upaṭṭhānacariyāya vesārajjaṁ satindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo satindriyassa assādo hoti, yaṁ satindriyaṁ paṭicca uppajjati sukhaṁ somanassaṁ ayaṁ satindriyassa assādo.

Uddhaccassa anupaṭṭhānaṁ samādhindriyassa assādo hoti, uddhaccapariḷāhassa anupaṭṭhānaṁ samādhindriyassa assādo hoti, avikkhepacariyāya vesārajjaṁ samādhindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo samādhindriyassa assādo hoti, yaṁ samādhindriyaṁ paṭicca uppajjati sukhaṁ somanassaṁ ayaṁ samādhindriyassa assādo.

Avijjāya anupaṭṭhānaṁ paññindriyassa assādo hoti, avijjāpariḷāhassa anupaṭṭhānaṁ paññindriyassa assādo hoti, dassanacariyāya vesārajjaṁ paññindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo paññindriyassa assādo hoti, yaṁ paññindriyaṁ paṭicca uppajjati sukhaṁ somanassaṁ ayaṁ paññindriyassa assādo.

Imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ assādo hoti;

imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ assādaṁ pajānāti.

1.4.2.2. Ādīnavaniddesa

Katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ ādīnavo hoti;

katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ ādīnavaṁ pajānāti?

Assaddhiyassa upaṭṭhānaṁ saddhindriyassa ādīnavo hoti, assaddhiyapariḷāhassa upaṭṭhānaṁ saddhindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena saddhindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena saddhindriyassa ādīnavo hoti, anattaṭṭhena saddhindriyassa ādīnavo hoti.

Kosajjassa upaṭṭhānaṁ vīriyindriyassa ādīnavo hoti, kosajjapariḷāhassa upaṭṭhānaṁ vīriyindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena vīriyindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena …pe…

anattaṭṭhena vīriyindriyassa ādīnavo hoti.

Pamādassa upaṭṭhānaṁ satindriyassa ādīnavo hoti, pamādapariḷāhassa upaṭṭhānaṁ satindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena satindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena …pe…

anattaṭṭhena satindriyassa ādīnavo hoti.

Uddhaccassa upaṭṭhānaṁ samādhindriyassa ādīnavo hoti, uddhaccapariḷāhassa upaṭṭhānaṁ samādhindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena samādhindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena …pe…

anattaṭṭhena samādhindriyassa ādīnavo hoti.

Avijjāya upaṭṭhānaṁ paññindriyassa ādīnavo hoti, avijjāpariḷāhassa upaṭṭhānaṁ paññindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena paññindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena paññindriyassa ādīnavo hoti, anattaṭṭhena paññindriyassa ādīnavo hoti.

Imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ ādīnavo hoti;

imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ ādīnavaṁ pajānāti.

1.4.2.3. Nissaraṇaniddesa

Katamehi asītisataṁ ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ nissaraṇaṁ hoti;

katamehi asītisataṁ ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ nissaraṇaṁ pajānāti?

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ assaddhiyā nissaṭaṁ hoti, assaddhiyapariḷāhā nissaṭaṁ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṁ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṁ hoti, tato paṇītatarasaddhindriyassa paṭilābhā purimatarasaddhindriyā nissaṭaṁ hoti.

Paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ kosajjā nissaṭaṁ hoti, kosajjapariḷāhā nissaṭaṁ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṁ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṁ hoti, tato paṇītataravīriyindriyassa paṭilābhā purimataravīriyindriyā nissaṭaṁ hoti.

Upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ pamādā nissaṭaṁ hoti, pamādapariḷāhā nissaṭaṁ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṁ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṁ hoti, tato paṇītatarasatindriyassa paṭilābhā purimatarasatindriyā nissaṭaṁ hoti.

Avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ uddhaccā nissaṭaṁ hoti, uddhaccapariḷāhā nissaṭaṁ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṁ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṁ hoti, tato paṇītatarasamādhindriyassa paṭilābhā purimatarasamādhindriyā nissaṭaṁ hoti.

Dassanaṭṭhena paññindriyaṁ avijjāya nissaṭaṁ hoti, avijjāpariḷāhā nissaṭaṁ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṁ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṁ hoti, tato paṇītatarapaññindriyassa paṭilābhā purimatarapaññindriyā nissaṭaṁ hoti.

Pubbabhāge pañcahi indriyehi paṭhamajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, paṭhame jhāne pañcahindriyehi dutiyajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, dutiye jhāne pañcahindriyehi tatiyajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, tatiye jhāne pañcahindriyehi catutthajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, catutthe jhāne pañcahindriyehi ākāsānañcāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā pañcahindriyehi viññāṇañcāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā pañcahindriyehi ākiñcaññāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā pañcahindriyehi nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti.

Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā pañcahindriyehi aniccānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, aniccānupassanāya pañcahindriyehi dukkhānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, dukkhānupassanāya pañcahindriyehi anattānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, anattānupassanāya pañcahindriyehi nibbidānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, nibbidānupassanāya pañcahindriyehi virāgānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, virāgānupassanāya pañcahindriyehi nirodhānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, nirodhānupassanāya pañcahindriyehi paṭinissaggānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, paṭinissaggānupassanāya pañcahindriyehi khayānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, khayānupassanāya pañcahindriyehi vayānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, vayānupassanāya pañcahindriyehi vipariṇāmānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, vipariṇāmānupassanāya pañcahindriyehi animittānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, animittānupassanāya pañcahindriyehi appaṇihitānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, appaṇihitānupassanāya pañcahindriyehi suññatānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti suññatānupassanāya pañcahindriyehi adhipaññādhammavipassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti.

Adhipaññādhammavipassanāya pañcahindriyehi yathābhūtañāṇadassanavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, yathābhūtañāṇadassane pañcahindriyehi ādīnavānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, ādīnavānupassanāya pañcahindriyehi paṭisaṅkhānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, paṭisaṅkhānupassanāya pañcahindriyehi vivaṭṭanānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti.

Vivaṭṭanānupassanāya pañcahindriyehi sotāpattimaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, sotāpattimagge pañcahindriyehi sotāpattiphalasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, sotāpattiphalasamāpattiyā pañcahindriyehi sakadāgāmimaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, sakadāgāmimagge pañcahindriyehi sakadāgāmiphalasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, sakadāgāmiphalasamāpattiyā pañcahindriyehi anāgāmimaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, anāgāmimagge pañcahindriyehi anāgāmiphalasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, anāgāmiphalasamāpattiyā pañcahindriyehi arahattamaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, arahattamagge pañcahindriyehi arahattaphalasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti.

Nekkhamme pañcindriyāni kāmacchandato nissaṭāni honti, abyāpāde pañcindriyāni byāpādato nissaṭāni honti, ālokasaññāya pañcindriyāni thinamiddhato nissaṭāni honti, avikkhepe pañcindriyāni uddhaccato nissaṭāni honti, dhammavavatthāne pañcindriyāni vicikicchāya nissaṭāni honti, ñāṇe pañcindriyāni avijjāya nissaṭāni honti, pāmojje pañcindriyāni aratiyā nissaṭāni honti.

Paṭhame jhāne pañcindriyāni nīvaraṇehi nissaṭāni honti, dutiye jhāne pañcindriyāni vitakkavicārehi nissaṭāni honti, tatiye jhāne pañcindriyāni pītiyā nissaṭāni honti, catutthe jhāne pañcindriyāni sukhadukkhehi nissaṭāni honti, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya nissaṭāni honti, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni ākāsānañcāyatanasaññāya nissaṭāni honti, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni viññāṇañcāyatanasaññāya nissaṭāni honti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni ākiñcaññāyatanasaññāya nissaṭāni honti.

Aniccānupassanāya pañcindriyāni niccasaññāya nissaṭāni honti, dukkhānupassanāya pañcindriyāni sukhasaññāya nissaṭāni honti, anattānupassanāya pañcindriyāni attasaññāya nissaṭāni honti, nibbidānupassanāya pañcindriyāni nandiyā nissaṭāni honti, virāgānupassanāya pañcindriyāni rāgato nissaṭāni honti, nirodhānupassanāya pañcindriyāni samudayato nissaṭāni honti, paṭinissaggānupassanāya pañcindriyāni ādānato nissaṭāni honti, khayānupassanāya pañcindriyāni ghanasaññāya nissaṭāni honti, vayānupassanāya pañcindriyāni āyūhanato nissaṭāni honti, vipariṇāmānupassanāya pañcindriyāni dhuvasaññāya nissaṭāni honti, animittānupassanāya pañcindriyāni nimittato nissaṭāni honti, appaṇihitānupassanāya pañcindriyāni paṇidhiyā nissaṭāni honti, suññatānupassanāya pañcindriyāni abhinivesato nissaṭāni honti.

Adhipaññādhammavipassanāya pañcindriyāni sārādānābhinivesato nissaṭāni honti, yathābhūtañāṇadassane pañcindriyāni sammohābhinivesato nissaṭāni honti, ādīnavānupassanāya pañcindriyāni ālayābhinivesato nissaṭāni honti, paṭisaṅkhānupassanāya pañcindriyāni appaṭisaṅkhāya nissaṭāni honti, vivaṭṭanānupassanāya pañcindriyāni saññogābhinivesato nissaṭāni honti.

Sotāpattimagge pañcindriyāni diṭṭhekaṭṭhehi kilesehi nissaṭāni honti, sakadāgāmimagge pañcindriyāni oḷārikehi kilesehi nissaṭāni honti, anāgāmimagge pañcindriyāni anusahagatehi kilesehi nissaṭāni honti, arahattamagge pañcindriyāni sabbakilesehi nissaṭāni honti, sabbesaññeva khīṇāsavānaṁ tattha tattha pañcindriyāni nissaṭāni ceva honti sunissaṭāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.

Imehi asītisataṁ ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ nissaraṇaṁ hoti;

imehi asītisataṁ ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ nissaraṇaṁ pajānāti.

Suttantaniddeso dutiyo.

Paṭhamabhāṇavāro.

1.4.3. Tatiyasuttantaniddesa

Sāvatthinidānaṁ.

“Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.

Katamāni pañca?

Saddhindriyaṁ, vīriyindriyaṁ, satindriyaṁ, samādhindriyaṁ, paññindriyaṁ.

Kattha ca, bhikkhave, saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ?

Catūsu sotāpattiyaṅgesu—

ettha saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Kattha ca, bhikkhave, vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ?

Catūsu sammappadhānesu—

ettha vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Kattha ca, bhikkhave, satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ?

Catūsu satipaṭṭhānesu—

ettha satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Kattha ca, bhikkhave, samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ?

Catūsu jhānesu—

ettha samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Kattha ca, bhikkhave, paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ?

Catūsu ariyasaccesu—

ettha paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ”.

Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?

Catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?

Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?

Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?

Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?

Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

Catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

1.4.3.1. Pabhedagaṇananiddesa

Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?

Sappurisasaṁseve sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ;

saddhammasavane sotāpattiyaṅge …

yonisomanasikāre sotāpattiyaṅge …

dhammānudhammapaṭipattiyā sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

Catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?

Anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, vīriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Uppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya sammappadhāne …pe…

anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ uppādāya sammappadhāne …pe…

uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, vīriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?

Kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhāne …pe…

citte cittānupassanāsatipaṭṭhāne …

dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?

Paṭhame jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Dutiye jhāne …pe…

tatiye jhāne …

catutthe jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?

Dukkhe ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Dukkhasamudaye ariyasacce …pe…

dukkhanirodhe ariyasacce …

dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

1.4.3.2. Cariyavāra

Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katihākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ cariyā daṭṭhabbā?

Catūsu sammappadhānesu …pe…

catūsu satipaṭṭhānesu …

catūsu jhānesu …

catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katihākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ cariyā daṭṭhabbā?

Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ cariyā daṭṭhabbā.

Catūsu sammappadhānesu …pe…

catūsu satipaṭṭhānesu …

catūsu jhānesu …

catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ cariyā daṭṭhabbā.

Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ cariyā daṭṭhabbā?

Sappurisasaṁseve sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā.

Saddhammasavane sotāpattiyaṅge …pe…

yoniso manasikāre sotāpattiyaṅge …

dhammānudhammapaṭipattiyā sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā.

Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ cariyā daṭṭhabbā.

Catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ cariyā daṭṭhabbā?

Anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, vīriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā.

Uppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya sammappadhāne …pe…

anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ uppādāya sammappadhāne …pe…

uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā …pe…

catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ cariyā daṭṭhabbā.

Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ cariyā daṭṭhabbā?

Kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā.

Vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhāne …pe…

citte cittānupassanāsatipaṭṭhāne …pe…

dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā …pe…

catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ cariyā daṭṭhabbā.

Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ cariyā daṭṭhabbā?

Paṭhame jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā.

Dutiye jhāne …pe…

tatiye jhāne …pe…

catutthe jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā …pe…

catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ cariyā daṭṭhabbā.

Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ cariyā daṭṭhabbā?

Dukkhe ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā.

Dukkhasamudaye ariyasacce …pe…

dukkhanirodhe ariyasacce …

dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā.

Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṁ indriyānaṁ cariyā daṭṭhabbā.

1.4.3.3. Cāravihāraniddesa

Cāro ca vihāro ca anubuddho hoti paṭividdho, yathācarantaṁ yathāviharantaṁ viññū sabrahmacārī gambhīresu ṭhānesu okappeyyuṁ—

“addhā, ayamāyasmā patto vā pāpuṇissati vā”.

<b>Cariyā</b>ti aṭṭha cariyāyo—

iriyāpathacariyā, āyatanacariyā, saticariyā, samādhicariyā, ñāṇacariyā, maggacariyā, patticariyā, lokatthacariyāti.

<b>Iriyāpathacariyā</b>ti catūsu iriyāpathesu.

<b>Āyatanacariyā</b>ti chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu.

<b>Saticariyā</b>ti catūsu satipaṭṭhānesu.

<b>Samādhicariyā</b>ti catūsu jhānesu.

<b>Ñāṇacariyā</b>ti catūsu ariyasaccesu.

<b>Maggacariyā</b>ti catūsu ariyamaggesu.

<b>Patticariyā</b>ti catūsu sāmaññaphalesu.

<b>Lokatthacariyā</b>ti tathāgatesu arahantesu sammāsambuddhesu, padese paccekabuddhesu, padese sāvakesu.

Iriyāpathacariyā ca paṇidhisampannānaṁ, āyatanacariyā ca indriyesu guttadvārānaṁ, saticariyā ca appamādavihārīnaṁ, samādhicariyā ca adhicittamanuyuttānaṁ, ñāṇacariyā ca buddhisampannānaṁ, maggacariyā ca sammāpaṭipannānaṁ, patticariyā ca adhigataphalānaṁ, lokatthacariyā ca tathāgatānaṁ arahantānaṁ sammāsambuddhānaṁ, padese paccekabuddhānaṁ, padese sāvakānaṁ.

Imā aṭṭha cariyāyo.

Aparāpi aṭṭha cariyāyo.

Adhimuccanto saddhāya carati, paggaṇhanto vīriyena carati, upaṭṭhāpento satiyā carati, avikkhepaṁ karonto samādhinā carati, pajānanto paññāya carati, vijānanto viññāṇacariyāya carati, evaṁ paṭipannassa kusalā dhammā āyāpentīti āyatanacariyāya carati, evaṁ paṭipanno visesamadhigacchatīti visesacariyāya carati—

imā aṭṭha cariyāyo.

Aparāpi aṭṭha cariyāyo.

Dassanacariyā ca sammādiṭṭhiyā, abhiniropanacariyā ca sammāsaṅkappassa, pariggahacariyā ca sammāvācāya, samuṭṭhānacariyā ca sammākammantassa, vodānacariyā ca sammāājīvassa, paggahacariyā ca sammāvāyāmassa, upaṭṭhānacariyā ca sammāsatiyā, avikkhepacariyā ca sammāsamādhissa—

imā aṭṭha cariyāyo.

<b>Vihāro</b>ti adhimuccanto saddhāya viharati, paggaṇhanto vīriyena viharati, upaṭṭhāpento satiyā viharati, avikkhepaṁ karonto samādhinā viharati, pajānanto paññāya viharati.

<b>Anubuddho</b>ti saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho anubuddho hoti, vīriyindriyassa paggahaṭṭho anubuddho hoti, satindriyassa upaṭṭhānaṭṭho anubuddho hoti, samādhindriyassa avikkhepaṭṭho anubuddho hoti, paññindriyassa dassanaṭṭho anubuddho hoti.

<b>Paṭividdho</b>ti saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho paṭividdho hoti, vīriyindriyassa paggahaṭṭho paṭividdho hoti, satindriyassa upaṭṭhānaṭṭho paṭividdho hoti, samādhindriyassa avikkhepaṭṭho paṭividdho hoti, paññindriyassa dassanaṭṭho paṭividdho hoti.

<b>Yathācarantan</b>ti evaṁ saddhāya carantaṁ, evaṁ vīriyena carantaṁ, evaṁ satiyā carantaṁ, evaṁ samādhinā carantaṁ, evaṁ paññāya carantaṁ.

<b>Yathāviharantan</b>ti evaṁ saddhāya viharantaṁ, evaṁ vīriyena viharantaṁ, evaṁ satiyā viharantaṁ, evaṁ samādhinā viharantaṁ, evaṁ paññāya viharantaṁ.

<b>Viññū</b>ti viññū vibhāvī medhāvī paṇḍitā buddhisampannā.

<b>Sabrahmacārī</b>ti ekakammaṁ ekuddeso samasikkhatā.

<b>Gambhīresu ṭhānesū</b>ti gambhīrāni ṭhānāni vuccanti jhānā ca vimokkhā ca samādhī ca samāpattiyo ca maggā ca phalāni ca abhiññāyo ca paṭisambhidā ca.

<b>Okappeyyun</b>ti saddaheyyuṁ adhimucceyyuṁ.

<b>Addhā</b>ti ekaṁsavacanametaṁ nissaṁsayavacanametaṁ nikkaṅkhavacanametaṁ advejjhavacanametaṁ adveḷhakavacanametaṁ niyogavacanametaṁ apaṇṇakavacanametaṁ avatthāpanavacanametaṁ—

addhāti.

<b>Āyasmā</b>ti piyavacanametaṁ garuvacanametaṁ sagāravasappatissādhivacanametaṁ—

āyasmāti.

<b>Patto vā</b>ti adhigato vā.

<b>Pāpuṇissati vā</b>ti adhigamissati vā.

Suttantaniddeso tatiyo.

1.4.4. Catutthasuttantaniddesa

Purimanidānaṁ.

“Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.

Katamāni pañca?

Saddhindriyaṁ, vīriyindriyaṁ, satindriyaṁ, samādhindriyaṁ, paññindriyaṁ—

imāni kho, bhikkhave, pañcindriyāni.

Imāni pañcindriyāni katihākārehi kenaṭṭhena daṭṭhabbāni?

Imāni pañcindriyāni chahākārehi tenaṭṭhena daṭṭhabbāni—

ādhipateyyaṭṭhena ādivisodhanaṭṭhena adhimattaṭṭhena, adhiṭṭhānaṭṭhena, pariyādānaṭṭhena, patiṭṭhāpakaṭṭhena”.

1.4.4.1. Ādhipateyyaṭṭhaniddesa

Kathaṁ <b>ādhipateyyaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni?</b>

Assaddhiyaṁ pajahato adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Kosajjaṁ pajahato paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, vīriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Pamādaṁ pajahato upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Uddhaccaṁ pajahato avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Avijjaṁ pajahato dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Kāmacchandaṁ pajahato nekkhammavasena adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Kāmacchandaṁ pajahato nekkhammavasena paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, vīriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Kāmacchandaṁ pajahato nekkhammavasena upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Kāmacchandaṁ pajahato nekkhammavasena avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Kāmacchandaṁ pajahato nekkhammavasena dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Byāpādaṁ pajahato abyāpādavasena …pe…

thinamiddhaṁ pajahato ālokasaññāvasena …pe…

sabbakilese pajahato arahattamaggavasena adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, dassanaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ …pe…

sabbakilese pajahato arahattamaggavasena dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ.

Evaṁ ādhipateyyaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.

1.4.4.2. Ādivisodhanaṭṭhaniddesa

Kathaṁ <b>ādivisodhanaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni?</b>

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ, assaddhiyasaṁvaraṭṭhena sīlavisuddhi—

saddhindriyassa ādivisodhanā.

Paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ, kosajjasaṁvaraṭṭhena sīlavisuddhi—

vīriyindriyassa ādivisodhanā.

Upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ, pamādasaṁvaraṭṭhena sīlavisuddhi—

satindriyassa ādivisodhanā.

Avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ, uddhaccasaṁvaraṭṭhena sīlavisuddhi—

samādhindriyassa ādivisodhanā.

Dassanaṭṭhena paññindriyaṁ, avijjāsaṁvaraṭṭhena sīlavisuddhi—

paññindriyassa ādivisodhanā.

Nekkhamme pañcindriyāni, kāmacchandasaṁvaraṭṭhena sīlavisuddhi—

pañcannaṁ indriyānaṁ ādivisodhanā.

Abyāpāde pañcindriyāni, byāpādasaṁvaraṭṭhena sīlavisuddhi—

pañcannaṁ indriyānaṁ ādivisodhanā …pe…

arahattamagge pañcindriyāni, sabbakilesasaṁvaraṭṭhena sīlavisuddhi—

pañcannaṁ indriyānaṁ ādivisodhanā.

Evaṁ ādivisodhanaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.

1.4.4.3. Adhimattaṭṭhaniddesa

Kathaṁ <b>adhimattaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni?</b>

Saddhindriyassa bhāvanāya chando uppajjati—

chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Chandavasena pāmojjaṁ uppajjati—

pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Pāmojjavasena pīti uppajjati—

pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Pītivasena passaddhi uppajjati—

passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Passaddhivasena sukhaṁ uppajjati—

sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Sukhavasena obhāso uppajjati—

obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Obhāsavasena saṁvego uppajjati—

saṁvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Saṁvejetvā cittaṁ samādahati—

samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Tathā samāhitaṁ cittaṁ sādhukaṁ paggaṇhāti—

paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Tathāpaggahitaṁ cittaṁ sādhukaṁ ajjhupekkhati—

upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṁ vimuccati—

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Vimuttattā te dhammā ekarasā honti—

ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti—

vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Vivaṭṭitattā tato vosajjati—

vosaggavasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Vosajjitattā tato nirujjhanti—

nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Nirodhavasena dve vosaggā—

pariccāgavosaggo ca, pakkhandanavosaggo ca.

Kilese ca khandhe ca pariccajatīti—

pariccāgavosaggo.

Nirodhanibbānadhātuyā cittaṁ pakkhandatīti—

pakkhandanavosaggo.

Nirodhavasena ime dve vosaggā.

Assaddhiyassa pahānāya chando uppajjati …pe…

assaddhiyapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati …

diṭṭhekaṭṭhānaṁ kilesānaṁ pahānāya chando uppajjati …

oḷārikānaṁ kilesānaṁ pahānāya chando uppajjati …

anusahagatānaṁ kilesānaṁ pahānāya chando uppajjati …

sabbakilesānaṁ pahānāya chando uppajjati—

chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhimattaṁ hoti …pe…

vīriyindriyassa bhāvanāya chando uppajjati …pe…

kosajjassa pahānāya chando uppajjati …

kosajjapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati …

diṭṭhekaṭṭhānaṁ kilesānaṁ pahānāya chando uppajjati …pe…

sabbakilesānaṁ pahānāya chando uppajjati …

satindriyassa bhāvanāya chando uppajjati …pe…

pamādassa pahānāya chando uppajjati …

pamādapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati …pe…

sabbakilesānaṁ pahānāya chando uppajjati …

samādhindriyassa bhāvanāya chando uppajjati …pe…

uddhaccassa pahānāya chando uppajjati uddhaccapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati …pe…

sabbakilesānaṁ pahānāya chando uppajjati …

paññindriyassa bhāvanāya chando uppajjati …pe…

avijjāya pahānāya chando uppajjati …

avijjāpariḷāhassa pahānāya chando uppajjati …

diṭṭhekaṭṭhānaṁ kilesānaṁ pahānāya chando uppajjati …

oḷārikānaṁ kilesānaṁ pahānāya chando uppajjati …

anusahagatānaṁ kilesānaṁ pahānāya chando uppajjati …

sabbakilesānaṁ pahānāya chando uppajjati—

chandavasena paññāvasena paññindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Chandavasena pāmojjaṁ uppajjati—

pāmojjavasena paññāvasena paññindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Pāmojjavasena pīti uppajjati—

pītivasena paññāvasena paññindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Pītivasena passaddhi uppajjati—

passaddhivasena paññāvasena paññindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Passaddhivasena sukhaṁ uppajjati—

sukhavasena paññāvasena paññindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Sukhavasena obhāso uppajjati—

obhāsavasena paññāvasena paññindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Obhāsavasena saṁvego uppajjati—

saṁvegavasena paññāvasena paññindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Saṁvejetvā cittaṁ samādahati—

samādhivasena paññāvasena paññindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Tathāsamāhitaṁ cittaṁ sādhukaṁ paggaṇhāti—

paggahavasena paññāvasena paññindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Tathāpaggahitaṁ cittaṁ sādhukaṁ ajjhupekkhati—

upekkhāvasena paññāvasena paññindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṁ vimuccati—

vimokkhavasena paññāvasena paññindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Vimuttattā te dhammā ekarasā honti—

bhāvanāvasena paññāvasena paññindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti—

vivaṭṭanāvasena paññāvasena paññindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Vivaṭṭitattā tato vosajjati—

vosaggavasena paññāvasena paññindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Vosajjitattā tato nirujjhanti—

nirodhavasena paññāvasena paññindriyaṁ adhimattaṁ hoti.

Nirodhavasena dve vosaggā—

pariccāgavosaggo ca, pakkhandanavosaggo ca.

Kilese ca khandhe ca pariccajatīti—

pariccāgavosaggo.

Nirodhanibbānadhātuyā cittaṁ pakkhandatīti—

pakkhandanavosaggo.

Nirodhavasena ime dve vosaggā.

Evaṁ adhimattaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.

Dutiyabhāṇavāro.

1.4.4.4. Adhiṭṭhānaṭṭhaniddesa

Kathaṁ <b>adhiṭṭhānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni?</b>

Saddhindriyassa bhāvanāya chando uppajjati—

chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhiṭṭhāti.

Chandavasena pāmojjaṁ uppajjati—

pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṁ adhiṭṭhāti …pe…

evaṁ adhiṭṭhānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.

1.4.4.5. Pariyādānaṭṭhaniddesa

Kathaṁ <b>pariyādānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni?</b>

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ assaddhiyaṁ pariyādiyati, assaddhiyapariḷāhaṁ pariyādiyati.

Paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ kosajjaṁ pariyādiyati, kosajjapariḷāhaṁ pariyādiyati.

Upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ pamādaṁ pariyādiyati, pamādapariḷāhaṁ pariyādiyati.

Avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ uddhaccaṁ pariyādiyati, uddhaccapariḷāhaṁ pariyādiyati.

Dassanaṭṭhena paññindriyaṁ avijjaṁ pariyādiyati, avijjāpariḷāhaṁ pariyādiyati.

Nekkhamme pañcindriyāni kāmacchandaṁ pariyādiyanti.

Abyāpāde pañcindriyāni byāpādaṁ pariyādiyanti.

Ālokasaññāya pañcindriyāni thinamiddhaṁ pariyādiyanti.

Avikkhepe pañcindriyāni uddhaccaṁ pariyādiyanti …pe…

arahattamagge pañcindriyāni sabbakilese pariyādiyanti.

Evaṁ pariyādānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.

1.4.4.6. Patiṭṭhāpakaṭṭhaniddesa

Kathaṁ <b>patiṭṭhāpakaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni?</b>

Saddho saddhindriyaṁ adhimokkhe patiṭṭhāpeti, saddhassa saddhindriyaṁ adhimokkhe patiṭṭhāpeti.

Vīriyavā vīriyindriyaṁ paggahe patiṭṭhāpeti, vīriyavato vīriyindriyaṁ paggahe patiṭṭhāpeti.

Satimā satindriyaṁ upaṭṭhāne patiṭṭhāpeti, satimato satindriyaṁ upaṭṭhāne patiṭṭhāpeti.

Samāhito samādhindriyaṁ avikkhepe patiṭṭhāpeti, samāhitassa samādhindriyaṁ avikkhepe patiṭṭhāpeti.

Paññavā paññindriyaṁ dassane patiṭṭhāpeti, paññavato paññindriyaṁ dassane patiṭṭhāpeti.

Yogāvacaro pañcindriyāni nekkhamme patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni nekkhamme patiṭṭhāpenti.

Yogāvacaro pañcindriyāni abyāpāde patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni abyāpāde patiṭṭhāpenti.

Yogāvacaro pañcindriyāni ālokasaññāya patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni ālokasaññāya patiṭṭhāpenti.

Yogāvacaro pañcindriyāni avikkhepe patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni avikkhepe patiṭṭhāpenti …pe…

yogāvacaro pañcindriyāni arahattamagge patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni arahattamagge patiṭṭhāpenti.

Evaṁ patiṭṭhāpakaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.

Suttantaniddeso catuttho.

1.4.5. Indriyasamodhāna

Puthujjano samādhiṁ bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti?

Sekkho samādhiṁ bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti?

Vītarāgo samādhiṁ bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti?

Puthujjano samādhiṁ bhāvento sattahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.

Sekkho samādhiṁ bhāvento aṭṭhahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.

Vītarāgo samādhiṁ bhāvento dasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.

Puthujjano samādhiṁ bhāvento katamehi sattahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti?

Āvajjitattā ārammaṇūpaṭṭhānakusalo hoti, samathanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, paggahanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, avikkhepūpaṭṭhānakusalo hoti, obhāsūpaṭṭhānakusalo hoti, sampahaṁsanūpaṭṭhānakusalo hoti, upekkhūpaṭṭhānakusalo hoti—

puthujjano samādhiṁ bhāvento imehi sattahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.

Sekkho samādhiṁ bhāvento katamehi aṭṭhahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti?

Āvajjitattā ārammaṇūpaṭṭhānakusalo hoti, samathanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, paggahanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, avikkhepūpaṭṭhānakusalo hoti, obhāsūpaṭṭhānakusalo hoti, sampahaṁsanūpaṭṭhānakusalo hoti, upekkhūpaṭṭhānakusalo hoti, ekattūpaṭṭhānakusalo hoti—

sekkho samādhiṁ bhāvento imehi aṭṭhahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.

Vītarāgo samādhiṁ bhāvento katamehi dasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti?

Āvajjitattā ārammaṇūpaṭṭhānakusalo hoti …pe… ekattūpaṭṭhānakusalo hoti, ñāṇūpaṭṭhānakusalo hoti, vimuttūpaṭṭhānakusalo hoti—

vītarāgo samādhiṁ bhāvento imehi dasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.

Puthujjano vipassanaṁ bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katihākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti?

Sekkho vipassanaṁ bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katihākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti?

Vītarāgo vipassanaṁ bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katihākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti?

Puthujjano vipassanaṁ bhāvento navahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, navahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.

Sekkho vipassanaṁ bhāvento dasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, dasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.

Vītarāgo vipassanaṁ bhāvento dvādasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, dvādasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.

Puthujjano vipassanaṁ bhāvento katamehi navahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katamehi navahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti?

Aniccato upaṭṭhānakusalo hoti, niccato anupaṭṭhānakusalo hoti.

Dukkhato upaṭṭhānakusalo hoti, sukhato anupaṭṭhānakusalo hoti.

Anattato upaṭṭhānakusalo hoti, attato anupaṭṭhānakusalo hoti.

Khayato upaṭṭhānakusalo hoti, ghanato anupaṭṭhānakusalo hoti.

Vayato upaṭṭhānakusalo hoti, āyūhanānupaṭṭhānakusalo hoti.

Vipariṇāmūpaṭṭhānakusalo hoti, dhuvato anupaṭṭhānakusalo hoti.

Animittūpaṭṭhānakusalo hoti, nimittānupaṭṭhānakusalo hoti.

Appaṇihitūpaṭṭhānakusalo hoti, paṇidhianupaṭṭhānakusalo hoti.

Suññatūpaṭṭhānakusalo hoti, abhinivesānupaṭṭhānakusalo hoti—

puthujjano vipassanaṁ bhāvento imehi navahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, imehi navahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.

Sekkho vipassanaṁ bhāvento katamehi dasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katamehi dasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti?

Aniccato upaṭṭhānakusalo hoti, niccato anupaṭṭhānakusalo hoti …pe… suññatūpaṭṭhānakusalo hoti, abhinivesānupaṭṭhānakusalo hoti.

Ñāṇūpaṭṭhānakusalo hoti, añāṇānupaṭṭhānakusalo hoti—

sekkho vipassanaṁ bhāvento imehi dasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, imehi dasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.

Vītarāgo vipassanaṁ bhāvento katamehi dvādasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katamehi dvādasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti?

Aniccato upaṭṭhānakusalo hoti, niccato anupaṭṭhānakusalo hoti …pe… ñāṇūpaṭṭhānakusalo hoti, añāṇānupaṭṭhānakusalo hoti.

Visaññogūpaṭṭhānakusalo hoti, saññogānupaṭṭhānakusalo hoti.

Nirodhūpaṭṭhānakusalo hoti, saṅkhārānupaṭṭhānakusalo hoti—

vītarāgo vipassanaṁ bhāvento imehi dvādasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, imehi dvādasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.

Āvajjitattā ārammaṇūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati …pe…

dhamme samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

<b>Indriyāni samodhānetī</b>ti kathaṁ indriyāni samodhāneti?

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ samodhāneti …pe… samathanimittūpaṭṭhānakusalavasena, paggahanimittūpaṭṭhānakusalavasena, avikkhepūpaṭṭhānakusalavasena, obhāsūpaṭṭhānakusalavasena, sampahaṁsanūpaṭṭhānakusalavasena, upekkhūpaṭṭhānakusalavasena, ekattūpaṭṭhānakusalavasena, ñāṇūpaṭṭhānakusalavasena, vimuttūpaṭṭhānakusalavasena.

Aniccato upaṭṭhānakusalavasena, niccato anupaṭṭhānakusalavasena, dukkhato upaṭṭhānakusalavasena, sukhato anupaṭṭhānakusalavasena, anattato upaṭṭhānakusalavasena, attato anupaṭṭhānakusalavasena, khayato upaṭṭhānakusalavasena, ghanato anupaṭṭhānakusalavasena, vayato upaṭṭhānakusalavasena, āyūhanānupaṭṭhānakusalavasena, vipariṇāmūpaṭṭhānakusalavasena, dhuvato anupaṭṭhānakusalavasena, animittūpaṭṭhānakusalavasena, nimittānupaṭṭhānakusalavasena, appaṇihitūpaṭṭhānakusalavasena, paṇidhianupaṭṭhānakusalavasena, suññatūpaṭṭhānakusalavasena, abhinivesānupaṭṭhānakusalavasena, ñāṇūpaṭṭhānakusalavasena, añāṇānupaṭṭhānakusalavasena, visaññogūpaṭṭhānakusalavasena, saññogānupaṭṭhānakusalavasena, nirodhūpaṭṭhānakusalavasena, saṅkhārānupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

Catusaṭṭhiyā ākārehi tiṇṇannaṁ indriyānaṁ vasibhāvatā paññā āsavānaṁ khaye ñāṇaṁ.

Katamesaṁ tiṇṇannaṁ indriyānaṁ?

Anaññātaññassāmītindriyassa, aññindriyassa, aññātāvindriyassa.

Anaññātaññassāmītindriyaṁ kati ṭhānāni gacchati?

Aññindriyaṁ kati ṭhānāni gacchati?

Aññātāvindriyaṁ kati ṭhānāni gacchati?

Anaññātaññassāmītindriyaṁ ekaṁ ṭhānaṁ gacchati—

sotāpattimaggaṁ.

Aññindriyaṁ cha ṭhānāni gacchati—

sotāpattiphalaṁ, sakadāgāmimaggaṁ, sakadāgāmiphalaṁ, anāgāmimaggaṁ, anāgāmiphalaṁ, arahattamaggaṁ.

Aññātāvindriyaṁ ekaṁ ṭhānaṁ gacchati—

arahattaphalaṁ.

Sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa saddhindriyaṁ adhimokkhaparivāraṁ hoti, vīriyindriyaṁ paggahaparivāraṁ hoti, satindriyaṁ upaṭṭhānaparivāraṁ hoti, samādhindriyaṁ avikkhepaparivāraṁ hoti, paññindriyaṁ dassanaparivāraṁ hoti, manindriyaṁ vijānanaparivāraṁ hoti, somanassindriyaṁ abhisandanaparivāraṁ hoti, jīvitindriyaṁ pavattasantatādhipateyyaparivāraṁ hoti.

Sotāpattimaggakkhaṇe jātā dhammā, ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṁ rūpaṁ, sabbeva kusalā honti, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā honti, sabbeva apacayagāmino honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti.

Sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṁsaṭṭhā honti, sampayuttā honti.

Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca.

Sotāpattiphalakkhaṇe …pe…

arahattaphalakkhaṇe aññātāvindriyassa saddhindriyaṁ adhimokkhaparivāraṁ hoti …pe…

jīvitindriyaṁ pavattasantatādhipateyyaparivāraṁ hoti.

Arahattaphalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva abyākatā honti, ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṁ rūpaṁ sabbeva anāsavā honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti.

Arahattaphalakkhaṇe aññātāvindriyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti.

Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca.

Iti imāni aṭṭha aṭṭhakāni catusaṭṭhi honti.

<b>Āsavā</b>ti katame te āsavā?

Kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo.

Katthete āsavā khīyanti?

Sotāpattimaggena anavaseso diṭṭhāsavo khīyati.

Apāyagamanīyo kāmāsavo khīyati, apāyagamanīyo bhavāsavo khīyati, apāyagamanīyo avijjāsavo khīyati.

Etthete āsavā khīyanti.

Sakadāgāmimaggena oḷāriko kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati.

Etthete āsavā khīyanti.

Anāgāmimaggena anavaseso kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati.

Etthete āsavā khīyanti.

Arahattamaggena anavaseso bhavāsavo khīyati, anavaseso avijjāsavo khīyati.

Etthete āsavā khīyanti.

Na tassa addiṭṭhamidhatthi kiñci,

Atho aviññātamajānitabbaṁ;

Sabbaṁ abhiññāsi yadatthi neyyaṁ,

Tathāgato tena samantacakkhūti.

<b>Samantacakkhū</b>ti kenaṭṭhena samantacakkhu?

Cuddasa buddhañāṇāni—

dukkhe ñāṇaṁ buddhañāṇaṁ, dukkhasamudaye ñāṇaṁ buddhañāṇaṁ …pe…

sabbaññutaññāṇaṁ buddhañāṇaṁ, anāvaraṇañāṇaṁ buddhañāṇaṁ.

Imāni cuddasa buddhañāṇāni.

Imesaṁ cuddasannaṁ buddhañāṇānaṁ aṭṭha ñāṇāni sāvakasādhāraṇāni, cha ñāṇāni asādhāraṇāni sāvakehi.

Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭho ñāto, aññāto dukkhaṭṭho natthīti—

samantacakkhu.

Yaṁ samantacakkhu taṁ paññindriyaṁ.

Paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ.

Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya;

aphassito paññāya dukkhaṭṭho natthīti—

samantacakkhu.

Yaṁ samantacakkhu taṁ paññindriyaṁ.

Paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ.

Yāvatā samudayassa samudayaṭṭho …pe…

yāvatā nirodhassa nirodhaṭṭho …

yāvatā maggassa maggaṭṭho …

yāvatā atthapaṭisambhidāya atthapaṭisambhidaṭṭho …

yāvatā dhammapaṭisambhidāya dhammapaṭisambhidaṭṭho …

yāvatā niruttipaṭisambhidāya niruttipaṭisambhidaṭṭho …

yāvatā paṭibhānapaṭisambhidāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho …

yāvatā indriyaparopariyattañāṇaṁ …

yāvatā sattānaṁ āsayānusaye ñāṇaṁ …

yāvatā yamakapāṭihīre ñāṇaṁ …

yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṁ …

yāvatā sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya diṭṭhaṁ sutaṁ mutaṁ viññātaṁ pattaṁ pariyesitaṁ anuvicaritaṁ manasā, taṁ ñātaṁ diṭṭhaṁ viditaṁ sacchikataṁ phassitaṁ paññāya.

Aphassitaṁ paññāya natthīti—

samantacakkhu.

Yaṁ samantacakkhu taṁ paññindriyaṁ.

Paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṁ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṁ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṁ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṁ.

Saddahanto paggaṇhāti, paggaṇhanto saddahati.

Saddahanto upaṭṭhāpeti, upaṭṭhāpento saddahati.

Saddahanto samādahati, samādahanto saddahati.

Saddahanto pajānāti, pajānanto saddahati.

Paggaṇhanto upaṭṭhāpeti, upaṭṭhāpento paggaṇhāti.

Paggaṇhanto samādahati, samādahanto paggaṇhāti.

Paggaṇhanto pajānāti, pajānanto paggaṇhāti.

Paggaṇhanto saddahati, saddahanto paggaṇhāti.

Upaṭṭhāpento samādahati, samādahanto upaṭṭhāpeti.

Upaṭṭhāpento pajānāti, pajānanto upaṭṭhāpeti.

Upaṭṭhāpento saddahati, saddahanto upaṭṭhāpeti.

Upaṭṭhāpento paggaṇhāti, paggaṇhanto upaṭṭhāpeti.

Samādahanto pajānāti, pajānanto samādahati.

Samādahanto saddahati, saddahanto samādahati.

Samādahanto paggaṇhāti, paggaṇhanto samādahati.

Samādahanto upaṭṭhāpeti, upaṭṭhāpento samādahati.

Pajānanto saddahati, saddahanto pajānāti.

Pajānanto paggaṇhāti, paggaṇhanto pajānāti.

Pajānanto upaṭṭhāpeti, upaṭṭhāpento pajānāti.

Pajānanto samādahati, samādahanto pajānāti.

Saddahitattā paggahitaṁ, paggahitattā saddahitaṁ.

Saddahitattā upaṭṭhāpitaṁ, upaṭṭhāpitattā saddahitaṁ.

Saddahitattā samādahitaṁ, samādahitattā saddahitaṁ.

Saddahitattā pajānitaṁ, pajānitattā saddahitaṁ.

Paggahitattā upaṭṭhāpitaṁ, upaṭṭhāpitattā paggahitaṁ.

Paggahitattā samādahitaṁ, samādahitattā paggahitaṁ.

Paggahitattā pajānitaṁ pajānitattā paggahitaṁ.

Paggahitattā saddahitaṁ, saddahitattā paggahitaṁ.

Upaṭṭhāpitattā samādahitaṁ, samādahitattā upaṭṭhāpitaṁ.

Upaṭṭhāpitattā pajānitaṁ, pajānitattā upaṭṭhāpitaṁ.

Upaṭṭhāpitattā saddahitaṁ, saddahitattā upaṭṭhāpitaṁ.

Upaṭṭhāpitattā paggahitaṁ, paggahitattā upaṭṭhāpitaṁ.

Samādahitattā pajānitaṁ, pajānitattā samādahitaṁ.

Samādahitattā saddahitaṁ, saddahitattā samādahitaṁ.

Samādahitattā paggahitaṁ, paggahitattā samādahitaṁ.

Samādahitattā upaṭṭhāpitaṁ, upaṭṭhāpitattā samādahitaṁ.

Pajānitattā saddahitaṁ, saddahitattā pajānitaṁ.

Pajānitattā paggahitaṁ, paggahitattā pajānitaṁ.

Pajānitattā upaṭṭhāpitaṁ, upaṭṭhāpitattā pajānitaṁ.

Pajānitattā samādahitaṁ, samādahitattā pajānitaṁ.

Yaṁ buddhacakkhu taṁ buddhañāṇaṁ, yaṁ buddhañāṇaṁ taṁ buddhacakkhu, yena cakkhunā tathāgato satte passati apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino, appekacce naparalokavajjabhayadassāvino.

<b>Apparajakkhe mahārajakkhe</b>ti saddho puggalo apparajakkho, assaddho puggalo mahārajakkho.

Āraddhavīriyo puggalo apparajakkho, kusīto puggalo mahārajakkho.

Upaṭṭhitassati puggalo apparajakkho, muṭṭhassati puggalo mahārajakkho.

Samāhito puggalo apparajakkho, asamāhito puggalo mahārajakkho.

Paññavā puggalo apparajakkho, duppañño puggalo mahārajakkho.

<b>Tikkhindriye mudindriye</b>ti saddho puggalo tikkhindriyo, assaddho puggalo mudindriyo …pe…

paññavā puggalo tikkhindriyo, duppañño puggalo mudindriyo.

<b>Svākāre dvākāre</b>ti saddho puggalo svākāro, assaddho puggalo dvākāro …pe…

paññavā puggalo svākāro, duppañño puggalo dvākāro.

<b>Suviññāpaye duviññāpaye</b>ti saddho puggalo suviññāpayo, assaddho puggalo duviññāpayo …pe…

paññavā puggalo suviññāpayo, duppañño puggalo duviññāpayo.

<b>Appekacce paralokavajjabhayadassāvino, appekacce naparalokavajjabhayadassāvino</b>ti saddho puggalo paralokavajjabhayadassāvī, assaddho puggalo naparalokavajjabhayadassāvī.

Āraddhavīriyo puggalo paralokavajjabhayadassāvī, kusīto puggalo naparalokavajjabhayadassāvī …pe…

paññavā puggalo paralokavajjabhayadassāvī, duppañño puggalo naparalokavajjabhayadassāvī.

<b>Loko</b>ti khandhaloko dhātuloko āyatanaloko vipattibhavaloko vipattisambhavaloko sampattibhavaloko sampattisambhavaloko.

Eko loko—

sabbe sattā āhāraṭṭhitikā.

Dve lokā—

nāmañca rūpañca.

Tayo lokā—

tisso vedanā.

Cattāro lokā—

cattāro āhārā.

Pañca lokā—

pañcupādānakkhandhā.

Cha lokā—

cha ajjhattikāni āyatanāni.

Satta lokā—

satta viññāṇaṭṭhitiyo.

Aṭṭha lokā—

aṭṭha lokadhammā.

Nava lokā—

nava sattāvāsā.

Dasa lokā—

dasāyatanāni.

Dvādasa lokā—

dvādasāyatanāni.

Aṭṭhārasa lokā—

aṭṭhārasa dhātuyo.

<b>Vajjan</b>ti sabbe kilesā vajjā, sabbe duccaritā vajjā, sabbe abhisaṅkhārā vajjā, sabbe bhavagāmikammā vajjā.

Iti imasmiñca loke imasmiñca vajje tibbā bhayasaññā paccupaṭṭhitā honti, seyyathāpi ukkhittāsike vadhake.

Imehi paññāsāya ākārehi imāni pañcindriyāni jānāti passati aññāti paṭivijjhatīti.

Tatiyabhāṇavāro.

Indriyakathā niṭṭhitā.