Buddhavaṁsa
6. Sumanabuddhavaṁsa
“Maṅgalassa aparena,
sumano nāma nāyako;
Sabbadhammehi asamo,
sabbasattānamuttamo.
Tadā amatabheriṁ so,
āhanī mekhale pure;
Dhammasaṅkhasamāyuttaṁ,
navaṅgaṁ jinasāsanaṁ.
Nijjinitvā kilese so,
patvā sambodhimuttamaṁ;
Māpesi nagaraṁ satthā,
saddhammapuravaruttamaṁ.
Nirantaraṁ akuṭilaṁ,
ujuṁ vipulavitthataṁ;
Māpesi so mahāvīthiṁ,
satipaṭṭhānavaruttamaṁ.
Phale cattāri sāmaññe,
catasso paṭisambhidā;
Chaḷabhiññāṭṭhasamāpattī,
pasāresi tattha vīthiyaṁ.
Ye appamattā akhilā,
hirivīriyehupāgatā;
Te te ime guṇavare,
ādiyanti yathā sukhaṁ.
Evametena yogena,
uddharanto mahājanaṁ;
Bodhesi paṭhamaṁ satthā,
koṭisatasahassiyo.
Yamhi kāle mahāvīro,
ovadī titthiye gaṇe;
Koṭisahassābhisamiṁsu,
dutiye dhammadesane.
Yadā devā manussā ca,
samaggā ekamānasā;
Nirodhapañhaṁ pucchiṁsu,
saṁsayañcāpi mānasaṁ.
Tadāpi dhammadesane,
nirodhaparidīpane;
Navutikoṭisahassānaṁ,
tatiyābhisamayo ahu.
Sannipātā tayo āsuṁ,
sumanassa mahesino;
Khīṇāsavānaṁ vimalānaṁ,
santacittāna tādinaṁ.
Vassaṁvutthassa bhagavato,
abhighuṭṭhe pavāraṇe;
Koṭisatasahassehi,
pavāresi tathāgato.
Tatoparaṁ sannipāte,
vimale kañcanapabbate;
Navutikoṭisahassānaṁ,
dutiyo āsi samāgamo.
Yadā sakko devarājā,
buddhadassanupāgami;
Asītikoṭisahassānaṁ,
tatiyo āsi samāgamo.
Ahaṁ tena samayena,
nāgarājā mahiddhiko;
Atulo nāma nāmena,
ussannakusalasañcayo.
Tadāhaṁ nāgabhavanā,
nikkhamitvā sañātibhi;
Nāgānaṁ dibbaturiyehi,
sasaṅghaṁ jinamupaṭṭhahiṁ.
Koṭisatasahassānaṁ,
annapānena tappayiṁ;
Paccekadussayugaṁ datvā,
saraṇaṁ tamupāgamiṁ.
Sopi maṁ buddho byākāsi,
sumano lokanāyako;
‘Aparimeyyito kappe,
ayaṁ buddho bhavissati.
Padhānaṁ padahitvāna,
…pe…
hessāma sammukhā imaṁ’.
Tassāpi vacanaṁ sutvā,
bhiyyo cittaṁ pasādayiṁ;
Uttariṁ vatamadhiṭṭhāsiṁ,
dasapāramipūriyā.
Nagaraṁ mekhalaṁ nāma,
sudatto nāma khattiyo;
Sirimā nāma janikā,
sumanassa mahesino.
Navavassasahassāni,
agāraṁ ajjha so vasi;
Cando sucando vaṭaṁso ca,
tayo pāsādamuttamā.
Tesaṭṭhisatasahassāni,
nāriyo samalaṅkatā;
Vaṭaṁsikā nāma nārī,
anūpamo nāma atrajo.
Nimitte caturo disvā,
hatthiyānena nikkhami;
Anūnadasamāsāni,
padhānaṁ padahī jino.
Brahmunā yācito santo,
sumano lokanāyako;
Vatti cakkaṁ mahāvīro,
mekhale puramuttame.
Saraṇo bhāvitatto ca,
ahesuṁ aggasāvakā;
Udeno nāmupaṭṭhāko,
sumanassa mahesino.
Soṇā ca upasoṇā ca,
ahesuṁ aggasāvikā;
Sopi buddho amitayaso,
nāgamūle abujjhatha.
Varuṇo ceva saraṇo ca,
ahesuṁ aggupaṭṭhakā;
Cālā ca upacālā ca,
ahesuṁ aggupaṭṭhikā.
Uccattanena so buddho,
navutihatthamuggato;
Kañcanagghiyasaṅkāso,
dasasahassī virocati.
Navutivassasahassāni,
āyu vijjati tāvade;
Tāvatā tiṭṭhamāno so,
tāresi janataṁ bahuṁ.
Tāraṇīye tārayitvā,
bodhanīye ca bodhayi;
Parinibbāyi sambuddho,
uḷurājāva atthami.
Te ca khīṇāsavā bhikkhū,
so ca buddho asādiso;
Atulappabhaṁ dassayitvā,
nibbutā ye mahāyasā.
Tañca ñāṇaṁ atuliyaṁ,
Tāni ca atulāni ratanāni;
Sabbaṁ tamantarahitaṁ,
Nanu rittā sabbasaṅkhārā.
Sumano yasadharo buddho,
Aṅgārāmamhi nibbuto;
Tattheva tassa jinathūpo,
Catuyojanamuggato”ti.
Sumanassa bhagavato vaṁso catuttho.