Jātaka
Saṭṭhinipāta
Soṇakavagga
2. Saṅkiccajātaka
Disvā nisinnaṁ rājānaṁ,
brahmadattaṁ rathesabhaṁ;
Athassa paṭivedesi,
“yassāsi anukampako.
Saṅkiccāyaṁ anuppatto,
isīnaṁ sādhusammato;
Taramānarūpo niyyāhi,
khippaṁ passa mahesinaṁ”.
Tato ca rājā taramāno,
yuttamāruyha sandanaṁ;
Mittāmaccaparibyūḷho,
agamāsi rathesabho.
Nikkhippa pañca kakudhāni,
kāsīnaṁ raṭṭhavaḍḍhano;
Vālabījanimuṇhīsaṁ,
khaggaṁ chattañcupāhanaṁ.
Oruyha rājā yānamhā,
ṭhapayitvā paṭicchadaṁ;
Āsīnaṁ dāyapassasmiṁ,
saṅkiccamupasaṅkami.
Upasaṅkamitvā so rājā,
sammodi isinā saha;
Taṁ kathaṁ vītisāretvā,
ekamantaṁ upāvisi.
Ekamantaṁ nisinnova,
atha kālaṁ amaññatha;
Tato pāpāni kammāni,
pucchituṁ paṭipajjatha.
“Isiṁ pucchāma saṅkiccaṁ,
isīnaṁ sādhusammataṁ;
Āsīnaṁ dāyapassasmiṁ,
isisaṅghapurakkhataṁ.
Kaṁ gatiṁ pecca gacchanti,
narā dhammāticārino;
Aticiṇṇo mayā dhammo,
taṁ me akkhāhi pucchito”.
Isī avaca saṅkicco,
kāsīnaṁ raṭṭhavaḍḍhanaṁ;
Āsīnaṁ dāyapassasmiṁ,
“mahārāja suṇohi me.
Uppathena vajantassa,
yo maggamanusāsati;
Tassa ce vacanaṁ kayirā,
nāssa maggeyya kaṇṭako.
Adhammaṁ paṭipannassa,
yo dhammamanusāsati;
Tassa ce vacanaṁ kayirā,
na so gaccheyya duggatiṁ”.
“Dhammo patho mahārāja,
adhammo pana uppatho;
Adhammo nirayaṁ neti,
dhammo pāpeti suggatiṁ.
Adhammacārino rāja,
narā visamajīvino;
Yaṁ gatiṁ pecca gacchanti,
niraye te suṇohi me.
Sañjīvo kāḷasutto ca,
saṅghāto dve ca roruvā;
Athāparo mahāvīci,
tāpano ca patāpano.
Iccete aṭṭha nirayā,
akkhātā duratikkamā;
Ākiṇṇā luddakammehi,
paccekā soḷasussadā.
Kadariyatāpanā ghorā,
accimanto mahabbhayā;
Lomahaṁsanarūpā ca,
bhesmā paṭibhayā dukhā.
Catukkaṇṇā catudvārā,
vibhattā bhāgaso mitā;
Ayopākārapariyantā,
ayasā paṭikujjitā.
Tesaṁ ayomayā bhūmi,
jalitā tejasā yutā;
Samantā yojanasataṁ,
phuṭā tiṭṭhanti sabbadā.
Ete patanti niraye,
uddhampādā avaṁsirā;
Isīnaṁ ativattāro,
saññatānaṁ tapassinaṁ.
Te bhūnahuno paccanti,
macchā bilakatā yathā;
Saṁvacchare asaṅkheyye,
narā kibbisakārino.
Ḍayhamānena gattena,
niccaṁ santarabāhiraṁ;
Nirayā nādhigacchanti,
dvāraṁ nikkhamanesino.
Puratthimena dhāvanti,
tato dhāvanti pacchato;
Uttarenapi dhāvanti,
tato dhāvanti dakkhiṇaṁ;
Yaṁ yañhi dvāraṁ gacchanti,
taṁ tadeva pidhīyare.
Bahūni vassasahassāni,
janā nirayagāmino;
Bāhā paggayha kandanti,
patvā dukkhaṁ anappakaṁ.
Āsīvisaṁva kupitaṁ,
tejassiṁ duratikkamaṁ;
Na sādhurūpe āsīde,
saññatānaṁ tapassinaṁ.
Atikāyo mahissāso,
ajjuno kekakādhipo;
Sahassabāhu ucchinno,
isimāsajja gotamaṁ.
Arajaṁ rajasā vacchaṁ,
Kisaṁ avakiriya daṇḍakī;
Tālova mūlato chinno,
Sa rājā vibhavaṅgato.
Upahacca manaṁ majjho,
mātaṅgasmiṁ yasassine;
Sapārisajjo ucchinno,
majjhāraññaṁ tadā ahu.
Kaṇhadīpāyanāsajja,
Isiṁ andhakaveṇḍayo;
Aññoññaṁ musalā hantvā,
Sampattā yamasādhanaṁ.
Athāyaṁ isinā satto,
antalikkhacaro pure;
Pāvekkhi pathaviṁ cecco,
hīnatto pattapariyāyaṁ.
Tasmā hi chandāgamanaṁ,
nappasaṁsanti paṇḍitā;
Aduṭṭhacitto bhāseyya,
giraṁ saccūpasaṁhitaṁ.
Manasā ce paduṭṭhena,
yo naro pekkhate muniṁ;
Vijjācaraṇasampannaṁ,
gantā so nirayaṁ adho.
Ye vuḍḍhe paribhāsanti,
pharusūpakkamā janā;
Anapaccā adāyādā,
tālavatthu bhavanti te.
Yo ca pabbajitaṁ hanti,
katakiccaṁ mahesinaṁ;
Sa kāḷasutte niraye,
cirarattāya paccati.
Yo ca rājā adhammaṭṭho,
raṭṭhaviddhaṁsano mago;
Tāpayitvā janapadaṁ,
tāpane pecca paccati.
So ca vassasahassāni,
sataṁ dibbāni paccati;
Accisaṅghapareto so,
dukkhaṁ vedeti vedanaṁ.
Tassa aggisikhā kāyā,
niccharanti pabhassarā;
Tejobhakkhassa gattāni,
lomehi ca nakhehi ca.
Ḍayhamānena gattena,
niccaṁ santarabāhiraṁ;
Dukkhābhitunno nadati,
nāgo tuttaṭṭito yathā.
Yo lobhā pitaraṁ hanti,
dosā vā purisādhamo;
Sa kāḷasutte niraye,
cirarattāya paccati.
Sa tādiso paccati lohakumbhiyaṁ,
Pakkañca sattīhi hananti nittacaṁ;
Andhaṁ karitvā muttakarīsabhakkhaṁ,
Khāre nimujjanti tathāvidhaṁ naraṁ.
Tattaṁ pakkuthitamayoguḷañca,
Dīghe ca phāle cirarattatāpite;
Vikkhambhamādāya vibandharajjubhi,
Vivaṭe mukhe sampavisanti rakkhasā.
Sāmā ca soṇā sabalā ca gijjhā,
Kākoḷasaṅghā ca dijā ayomukhā;
Saṅgamma khādanti vipphandamānaṁ,
Jivhaṁ vibhajja vighāsaṁ salohitaṁ.
Taṁ daḍḍhatālaṁ paribhinnagattaṁ,
Nippothayantā anuvicaranti rakkhasā;
Ratī hi nesaṁ dukhino panītare,
Etādisasmiṁ niraye vasanti;
Ye keci loke idha pettighātino.
Putto ca mātaraṁ hantvā,
ito gantvā yamakkhayaṁ;
Bhusamāpajjate dukkhaṁ,
attakammaphalūpago.
Amanussā atibalā,
hantāraṁ janayantiyā;
Ayomayehi vālehi,
pīḷayanti punappunaṁ.
Tamassavaṁ sakā gattā,
rudhiraṁ attasambhavaṁ;
Tambalohavilīnaṁva,
tattaṁ pāyenti mattighaṁ.
Jigucchaṁ kuṇapaṁ pūtiṁ,
Duggandhaṁ gūthakaddamaṁ;
Pubbalohitasaṅkāsaṁ,
Rahadamogayha tiṭṭhati.
Tamenaṁ kimayo tattha,
atikāyā ayomukhā;
Chaviṁ bhetvāna khādanti,
saṅgiddhā maṁsalohite.
So ca taṁ nirayaṁ patto,
nimuggo sataporisaṁ;
Pūtikaṁ kuṇapaṁ vāti,
samantā satayojanaṁ.
Cakkhumāpi hi cakkhūhi,
tena gandhena jīyati;
Etādisaṁ brahmadatta,
mātugho labhate dukhaṁ.
Khuradhāramanukkamma,
tikkhaṁ durabhisambhavaṁ;
Patanti gabbhapātiyo,
duggaṁ vetaraṇiṁ nadiṁ.
Ayomayā simbaliyo,
soḷasaṅgulakaṇṭakā;
Ubhato abhilambanti,
duggaṁ vetaraṇiṁ nadiṁ.
Te accimanto tiṭṭhanti,
aggikkhandhāva ārakā;
Ādittā jātavedena,
uddhaṁ yojanamuggatā.
Ete vajanti niraye,
tatte tikhiṇakaṇṭake;
Nāriyo ca aticārā,
narā ca paradāragū.
Te patanti adhokkhandhā,
vivattā vihatā puthū;
Sayanti vinividdhaṅgā,
dīghaṁ jagganti sabbadā.
Tato ratyā vivasāne,
mahatiṁ pabbatūpamaṁ;
Lohakumbhiṁ pavajjanti,
tattaṁ aggisamūdakaṁ.
Evaṁ divā ca ratto ca,
dussīlā mohapārutā;
Anubhonti sakaṁ kammaṁ,
pubbe dukkaṭamattano.
Yā ca bhariyā dhanakkītā,
sāmikaṁ atimaññati;
Sassuṁ vā sasuraṁ vāpi,
jeṭṭhaṁ vāpi nanandaraṁ.
Tassā vaṅkena jivhaggaṁ,
nibbahanti sabandhanaṁ;
Sa byāmamattaṁ kiminaṁ,
jivhaṁ passati attani;
Viññāpetuṁ na sakkoti,
tāpane pecca paccati.
Orabbhikā sūkarikā,
macchikā migabandhakā;
Corā goghātakā luddā,
avaṇṇe vaṇṇakārakā.
Sattīhi lohakūṭehi,
nettiṁsehi usūhi ca;
Haññamānā khāranadiṁ,
papatanti avaṁsirā.
Sāyaṁ pāto kūṭakārī,
ayokūṭehi haññati;
Tato vantaṁ durattānaṁ,
paresaṁ bhuñjare sadā.
Dhaṅkā bheraṇḍakā gijjhā,
kākoḷā ca ayomukhā;
Vipphandamānaṁ khādanti,
naraṁ kibbisakārakaṁ.
Ye migena migaṁ hanti,
pakkhiṁ vā pana pakkhinā;
Asanto rajasā channā,
gantā te nirayussadaṁ.
Santo ca uddhaṁ gacchanti,
suciṇṇenidha kammunā;
Suciṇṇassa phalaṁ passa,
saindā devā sabrahmakā.
Taṁ taṁ brūmi mahārāja,
Dhammaṁ raṭṭhapatī cara;
Tathā rāja carāhi dhammaṁ,
Yathā taṁ suciṇṇaṁ nānutappeyya pacchā”ti.
Saṅkiccajātakaṁ dutiyaṁ.
Saṭṭhinipātaṁ niṭṭhitaṁ.
Tassuddānaṁ
Atha saṭṭhinipātamhi,
Suṇātha mama bhāsitaṁ;
Jātakasavhayano pavaro,
Soṇakaarindamasavhayano;
Tathā vuttarathesabhakiccavaroti.