Jātaka
Saṭṭhinipāta
Soṇakavagga
1 Soṇakajātaka
“Tassa sutvā sataṁ dammi,
sahassaṁ diṭṭha soṇakaṁ;
Ko me soṇakamakkhāti,
sahāyaṁ paṁsukīḷitaṁ”.
“Athabravī māṇavako,
daharo pañcacūḷako;
Mayhaṁ sutvā sataṁ dehi,
sahassaṁ diṭṭha soṇakaṁ;
Ahaṁ te soṇakakkhissaṁ,
sahāyaṁ paṁsukīḷitaṁ”.
“Katamasmiṁ so janapade,
raṭṭhesu nigamesu ca;
Kattha soṇakamaddakkhi,
taṁ me akkhāhi pucchito”.
“Taveva deva vijite,
tavevuyyānabhūmiyā;
Ujuvaṁsā mahāsālā,
nīlobhāsā manoramā.
Tiṭṭhanti meghasamānā,
rammā aññoññanissitā;
Tesaṁ mūlamhi soṇako,
jhāyatī anupādano;
Upādānesu lokesu,
ḍayhamānesu nibbuto”.
Tato ca rājā pāyāsi,
senāya caturaṅgiyā;
Kārāpetvā samaṁ maggaṁ,
agamā yena soṇako.
Uyyānabhūmiṁ gantvāna,
vicaranto brahāvane;
Āsīnaṁ soṇakaṁ dakkhi,
ḍayhamānesu nibbutaṁ.
“Kapaṇo vatayaṁ bhikkhu,
muṇḍo saṅghāṭipāruto;
Amātiko apitiko,
rukkhamūlasmi jhāyati”.
Imaṁ vākyaṁ nisāmetvā,
Soṇako etadabravi;
“Na rāja kapaṇo hoti,
Dhammaṁ kāyena phassayaṁ.
Yo ca dhammaṁ niraṅkatvā,
Adhammamanuvattati;
Sa rāja kapaṇo hoti,
Pāpo pāpaparāyaṇo”.
“Arindamoti me nāmaṁ,
kāsirājāti maṁ vidū;
Kacci bhoto sukhasseyyā,
idha pattassa soṇaka”.
“Sadāpi bhadramadhanassa,
Anāgārassa bhikkhuno;
Na tesaṁ koṭṭhe openti,
Na kumbhiṁ na khaḷopiyaṁ;
Paraniṭṭhitamesānā,
Tena yāpenti subbatā.
Dutiyampi bhadramadhanassa,
Anāgārassa bhikkhuno;
Anavajjapiṇḍo bhottabbo,
Na ca kocūparodhati.
Tatiyampi bhadramadhanassa,
Anāgārassa bhikkhuno;
Nibbuto piṇḍo bhottabbo,
Na ca kocūparodhati.
Catutthampi bhadramadhanassa,
Anāgārassa bhikkhuno;
Muttassa raṭṭhe carato,
Saṅgo yassa na vijjati.
Pañcamampi bhadramadhanassa,
Anāgārassa bhikkhuno;
Nagaramhi ḍayhamānamhi,
Nāssa kiñci aḍayhatha.
Chaṭṭhampi bhadramadhanassa,
Anāgārassa bhikkhuno;
Raṭṭhe vilumpamānamhi,
Nāssa kiñci ahīratha.
Sattamampi bhadramadhanassa,
Anāgārassa bhikkhuno;
Corehi rakkhitaṁ maggaṁ,
Ye caññe paripanthikā;
Pattacīvaramādāya,
Sotthiṁ gacchati subbato.
Aṭṭhamampi bhadramadhanassa,
Anāgārassa bhikkhuno;
Yaṁ yaṁ disaṁ pakkamati,
Anapekkhova gacchati”.
“Bahūni samaṇabhadrāni,
ye tvaṁ bhikkhu pasaṁsasi;
Ahañca giddho kāmesu,
kathaṁ kāhāmi soṇaka.
Piyā me mānusā kāmā,
atho dibyāpi me piyā;
Atha kena nu vaṇṇena,
ubho loke labhāmase”.
“Kāme giddhā kāmaratā,
kāmesu adhimucchitā;
Narā pāpāni katvāna,
upapajjanti duggatiṁ.
Ye ca kāme pahantvāna,
nikkhantā akutobhayā;
Ekodibhāvādhigatā,
na te gacchanti duggatiṁ.
Upamaṁ te karissāmi,
taṁ suṇohi arindama;
Upamāya midhekacce,
atthaṁ jānanti paṇḍitā.
Gaṅgāya kuṇapaṁ disvā,
vuyhamānaṁ mahaṇṇave;
Vāyaso samacintesi,
appapañño acetaso.
‘Yānañca vatidaṁ laddhaṁ,
bhakkho cāyaṁ anappako’;
Tattha rattiṁ tattha divā,
tattheva nirato mano.
Khādaṁ nāgassa maṁsāni,
pivaṁ bhāgīrathodakaṁ;
Sampassaṁ vanacetyāni,
na palettha vihaṅgamo.
Tañca otaraṇī gaṅgā,
pamattaṁ kuṇape rataṁ;
Samuddaṁ ajjhagāhāsi,
agatī yattha pakkhinaṁ.
So ca bhakkhaparikkhīṇo,
udapatvā vihaṅgamo;
Na pacchato na purato,
nuttaraṁ nopi dakkhiṇaṁ.
Dīpaṁ so najjhagāgañchi,
agatī yattha pakkhinaṁ;
So ca tattheva pāpattha,
yathā dubbalako tathā.
Tañca sāmuddikā macchā,
kumbhīlā makarā susū;
Pasayhakārā khādiṁsu,
phandamānaṁ vipakkhakaṁ.
Evameva tuvaṁ rāja,
ye caññe kāmabhogino;
Giddhā ce na vamissanti,
kākapaññāva te vidū.
Esā te upamā rāja,
atthasandassanī katā;
Tvañca paññāyase tena,
yadi kāhasi vā na vā.
Ekavācampi dvivācaṁ,
bhaṇeyya anukampako;
Tatuttariṁ na bhāseyya,
dāsovayyassa santike”.
Idaṁ vatvāna pakkāmi,
soṇako amitabuddhimā;
Vehāse antalikkhasmiṁ,
anusāsitvāna khattiyaṁ.
“Ko nume rājakattāro,
suddā veyyattamāgatā;
Rajjaṁ niyyādayissāmi,
nāhaṁ rajjena matthiko.
Ajjeva pabbajissāmi,
Ko jaññā maraṇaṁ suve;
Māhaṁ kākova dummedho,
Kāmānaṁ vasamanvagaṁ”.
“Atthi te daharo putto,
dīghāvu raṭṭhavaḍḍhano;
Taṁ rajje abhisiñcassu,
so no rājā bhavissati”.
“Khippaṁ kumāramānetha,
dīghāvuṁ raṭṭhavaḍḍhanaṁ;
Taṁ rajje abhisiñcissaṁ,
so vo rājā bhavissati”.
Tato kumāramānesuṁ,
dīghāvuṁ raṭṭhavaḍḍhanaṁ;
Taṁ disvā ālapī rājā,
ekaputtaṁ manoramaṁ.
“Saṭṭhi gāmasahassāni,
paripuṇṇāni sabbaso;
Te putta paṭipajjassu,
rajjaṁ niyyādayāmi te.
Ajjeva pabbajissāmi,
ko jaññā maraṇaṁ suve;
Māhaṁ kākova dummedho,
kāmānaṁ vasamanvagaṁ.
Saṭṭhi nāgasahassāni,
sabbālaṅkārabhūsitā;
Suvaṇṇakacchā mātaṅgā,
hemakappanavāsasā.
Ārūḷhā gāmaṇīyehi,
tomaraṅkusapāṇibhi;
Te putta paṭipajjassu,
rajjaṁ niyyādayāmi te.
Ajjeva pabbajissāmi,
ko jaññā maraṇaṁ suve;
Māhaṁ kākova dummedho,
kāmānaṁ vasamanvagaṁ.
Saṭṭhi assasahassāni,
sabbālaṅkārabhūsitā;
Ājānīyāva jātiyā,
sindhavā sīghavāhino.
Ārūḷhā gāmaṇīyehi,
illiyācāpadhāribhi;
Te putta paṭipajjassu,
rajjaṁ niyyādayāmi te.
Ajjeva pabbajissāmi,
ko jaññā maraṇaṁ suve;
Māhaṁ kākova dummedho,
kāmānaṁ vasamanvagaṁ.
Saṭṭhi rathasahassāni,
sannaddhā ussitaddhajā;
Dīpā athopi veyyagghā,
sabbālaṅkārabhūsitā.
Ārūḷhā gāmaṇīyehi,
cāpahatthehi vammibhi;
Te putta paṭipajjassu,
rajjaṁ niyyādayāmi te.
Ajjeva pabbajissāmi,
ko jaññā maraṇaṁ suve;
Māhaṁ kākova dummedho,
kāmānaṁ vasamanvagaṁ.
Saṭṭhi dhenusahassāni,
rohaññā puṅgavūsabhā;
Tā putta paṭipajjassu,
rajjaṁ niyyādayāmi te.
Ajjeva pabbajissāmi,
ko jaññā maraṇaṁ suve;
Māhaṁ kākova dummedho,
kāmānaṁ vasamanvagaṁ.
Soḷasitthisahassāni,
sabbālaṅkārabhūsitā;
Vicitravatthābharaṇā,
āmuttamaṇikuṇḍalā;
Tā putta paṭipajjassu,
rajjaṁ niyyādayāmi te.
Ajjeva pabbajissāmi,
ko jaññā maraṇaṁ suve;
Māhaṁ kākova dummedho,
kāmānaṁ vasamanvagaṁ”.
“Daharasseva me tāta,
mātā matāti me sutaṁ;
Tayā vinā ahaṁ tāta,
jīvitumpi na ussahe.
Yathā āraññakaṁ nāgaṁ,
poto anveti pacchato;
Jessantaṁ giriduggesu,
samesu visamesu ca.
Evaṁ taṁ anugacchāmi,
pattamādāya pacchato;
Subharo te bhavissāmi,
na te hessāmi dubbharo”.
“Yathā sāmuddikaṁ nāvaṁ,
vāṇijānaṁ dhanesinaṁ;
Vohāro tattha gaṇheyya,
vāṇijā byasanī siyā.
Evamevāyaṁ puttakali,
antarāyakaro mama;
Imaṁ kumāraṁ pāpetha,
pāsādaṁ rativaḍḍhanaṁ.
Tattha kambusahatthāyo,
yathā sakkaṁva accharā;
Tā naṁ tattha ramessanti,
tāhi ceso ramissati.
Tato kumāraṁ pāpesuṁ,
pāsādaṁ rativaḍḍhanaṁ;
Taṁ disvā avacuṁ kaññā,
dīghāvuṁ raṭṭhavaḍḍhanaṁ.
Devatā nusi gandhabbo,
adu sakko purindado;
Ko vā tvaṁ kassa vā putto,
kathaṁ jānemu taṁ mayaṁ”.
“Namhi devo na gandhabbo,
Nāpi sakko purindado;
Kāsirañño ahaṁ putto,
Dīghāvu raṭṭhavaḍḍhano;
Mamaṁ bharatha bhaddaṁ vo,
Ahaṁ bhattā bhavāmi vo”.
Taṁ tattha avacuṁ kaññā,
dīghāvuṁ raṭṭhavaḍḍhanaṁ;
“Kuhiṁ rājā anuppatto,
ito rājā kuhiṁ gato”.
“Paṅkaṁ rājā atikkanto,
thale rājā patiṭṭhito;
Akaṇṭakaṁ agahanaṁ,
paṭipanno mahāpathaṁ.
Ahañca paṭipannosmi,
maggaṁ duggatigāminaṁ;
Sakaṇṭakaṁ sagahanaṁ,
yena gacchanti duggatiṁ”.
“Tassa te svāgataṁ rāja,
sīhasseva giribbajaṁ;
Anusāsa mahārāja,
tvaṁ no sabbāsamissaro”ti.
Soṇakajātakaṁ paṭhamaṁ.