Milindapañha
Opammakathāpañha
Pathavīvagga
1. Pathavīaṅgapañha
“Bhante nāgasena, ‘pathaviyā pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṁ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī”ti?
“Yathā, mahārāja, pathavī iṭṭhāniṭṭhāni kappūrāgarutagaracandanakuṅkumādīni ākirantepi pittasemhapubbaruhirasedamedakheḷasiṅghāṇikalasikamuttakarīsādīni ākirantepi tādisāyeva;
evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena iṭṭhāniṭṭhe lābhālābhe yasāyase nindāpasaṁsāya sukhadukkhe sabbattha tādināyeva bhavitabbaṁ.
Idaṁ, mahārāja, pathaviyā paṭhamaṁ aṅgaṁ gahetabbaṁ.
Puna caparaṁ, mahārāja, pathavī maṇḍanavibhūsanāpagatā sakagandhaparibhāvitā;
evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena vibhūsanāpagatena sakasīlagandhaparibhāvitena bhavitabbaṁ.
Idaṁ, mahārāja, pathaviyā dutiyaṁ aṅgaṁ gahetabbaṁ.
Puna caparaṁ, mahārāja, pathavī nirantarā akhaṇḍacchiddā asusirā bahalā ghanā vitthiṇṇā;
evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena nirantaramakhaṇḍacchiddamasusirabahalaghanavitthiṇṇasīlena bhavitabbaṁ.
Idaṁ, mahārāja, pathaviyā tatiyaṁ aṅgaṁ gahetabbaṁ.
Puna caparaṁ, mahārāja, pathavī gāmanigamanagarajanapadarukkhapabbatanadītaḷākapokkharaṇīmigapakkhimanujanaranārigaṇaṁ dhārentīpi akilāsu hoti;
evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ovadantenapi anusāsantenapi viññāpentenapi sandassentenapi samādapentenapi samuttejentenapi sampahaṁsentenapi dhammadesanāsu akilāsunā bhavitabbaṁ.
Idaṁ, mahārāja, pathaviyā catutthaṁ aṅgaṁ gahetabbaṁ.
Puna caparaṁ, mahārāja, pathavī anunayappaṭighavippamuttā;
evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena anunayappaṭighavippamuttena pathavisamena cetasā viharitabbaṁ.
Idaṁ, mahārāja, pathaviyā pañcamaṁ aṅgaṁ gahetabbaṁ.
Bhāsitampetaṁ, mahārāja, upāsikāya cūḷasubhaddāya sakasamaṇe parikittayamānāya—
‘Ekañce bāhaṁ vāsiyā,
tacche kupitamānasā;
Ekañce bāhaṁ gandhena,
ālimpeyya pamoditā.
Amusmiṁ paṭigho natthi,
rāgo asmiṁ na vijjati;
Pathavīsamacittā te,
tādisā samaṇā mamā’”ti.
Pathavīaṅgapañho paṭhamo.