Jātaka
Mahānipāta
Mūgapakkhavagga
5 Umaṅgajātaka
“Pañcālo sabbasenāya,
brahmadattoyamāgato;
Sāyaṁ pañcāliyā senā,
appameyyā mahosadha.
Vīthimatī pattimatī,
sabbasaṅgāmakovidā;
Ohārinī saddavatī,
bherisaṅkhappabodhanā.
Lohavijjālaṅkārābhā,
dhajinī vāmarohinī;
Sippiyehi susampannā,
sūrehi suppatiṭṭhitā.
Dasettha paṇḍitā āhu,
bhūripaññā rahogamā;
Mātā ekādasī rañño,
pañcāliyaṁ pasāsati.
Athetthekasataṁ khatyā,
anuyantā yasassino;
Acchinnaraṭṭhā byathitā,
pañcāliyaṁ vasaṁ gatā.
Yaṁvadā takkarā rañño,
akāmā piyabhāṇino;
Pañcālamanuyāyanti,
akāmā vasino gatā.
Tāya senāya mithilā,
tisandhiparivāritā;
Rājadhānī videhānaṁ,
samantā parikhaññati.
Uddhaṁ tārakajātāva,
samantā parivāritā;
Mahosadha vijānāhi,
kathaṁ mokkho bhavissati”.
“Pāde deva pasārehi,
bhuñja kāme ramassu ca;
Hitvā pañcāliyaṁ senaṁ,
brahmadatto palāyiti”.
“Rājā santhavakāmo te,
ratanāni pavecchati;
Āgacchantu ito dūtā,
mañjukā piyabhāṇino.
Bhāsantu mudukā vācā,
yā vācā paṭinanditā;
Pañcālo ca videho ca,
ubho ekā bhavantu te”.
“Kathaṁ nu kevaṭṭa mahosadhena,
Samāgamo āsi tadiṅgha brūhi;
Kacci te paṭinijjhatto,
Kacci tuṭṭho mahosadho”.
“Anariyarūpo puriso janinda,
Asammodako thaddho asabbhirūpo;
Yathā mūgo ca badhiro ca,
Na kiñcitthaṁ abhāsatha”.
“Addhā idaṁ mantapadaṁ sududdasaṁ,
Attho suddho naraviriyena diṭṭho;
Tathā hi kāyo mama sampavedhati,
Hitvā sayaṁ ko parahatthamessati”.
“Channañhi ekāva matī sameti,
Ye paṇḍitā uttamabhūripattā;
Yānaṁ ayānaṁ atha vāpi ṭhānaṁ,
Mahosadha tvampi matiṁ karohi”.
“Jānāsi kho rāja mahānubhāvo,
Mahabbalo cūḷanibrahmadatto;
Rājā ca taṁ icchati māraṇatthaṁ,
Migaṁ yathā okacarena luddo.
Yathāpi maccho baḷisaṁ,
vaṅkaṁ maṁsena chāditaṁ;
Āmagiddho na jānāti,
maccho maraṇamattano.
Evameva tuvaṁ rāja,
cūḷaneyyassa dhītaraṁ;
Kāmagiddho na jānāsi,
macchova maraṇamattano.
Sace gacchasi pañcālaṁ,
Khippamattaṁ jahissasi;
Migaṁ panthānubandhaṁva,
Mahantaṁ bhayamessati”.
“Mayameva bālamhase eḷamūgā,
Ye uttamatthāni tayī lapimhā;
Kimeva tvaṁ naṅgalakoṭivaḍḍho,
Atthāni jānāsi yathāpi aññe”.
“Imaṁ gale gahetvāna,
nāsetha vijitā mama;
Yo me ratanalābhassa,
antarāyāya bhāsati”.
Tato ca so apakkamma,
vedehassa upantikā;
Atha āmantayī dūtaṁ,
mādharaṁ suvapaṇḍitaṁ.
“Ehi samma haritapakkha,
veyyāvaccaṁ karohi me;
Atthi pañcālarājassa,
sāḷikā sayanapālikā.
Taṁ bandhanena pucchassu,
sā hi sabbassa kovidā;
Sā tesaṁ sabbaṁ jānāti,
rañño ca kosiyassa ca”.
“Āmo”ti so paṭissutvā,
mādharo suvapaṇḍito;
Agamāsi haritapakkho,
sāḷikāya upantikaṁ.
Tato ca kho so gantvāna,
mādharo suvapaṇḍito;
Athāmantayi sugharaṁ,
sāḷikaṁ mañjubhāṇikaṁ.
“Kacci te sughare khamanīyaṁ,
Kacci vesse anāmayaṁ;
Kacci te madhunā lājā,
Labbhate sughare tuvaṁ”.
“Kusalañceva me samma,
atho samma anāmayaṁ;
Atho me madhunā lājā,
labbhate suvapaṇḍita.
Kuto nu samma āgamma,
kassa vā pahito tuvaṁ;
Na ca mesi ito pubbe,
diṭṭho vā yadi vā suto”.
“Ahosiṁ sivirājassa,
pāsāde sayanapālako;
Tato so dhammiko rājā,
baddhe mocesi bandhanā.
Tassa mekā dutiyāsi,
sāḷikā mañjubhāṇikā;
Taṁ tattha avadhī seno,
pekkhato sughare mama.
Tassā kāmā hi sammatto,
āgatosmi tavantike;
Sace kareyya okāsaṁ,
ubhayova vasāmase”.
“Suvova suviṁ kāmeyya,
sāḷiko pana sāḷikaṁ;
Suvassa sāḷikāyeva,
saṁvāso hoti kīdiso”.
“Yoyaṁ kāme kāmayati,
api caṇḍālikāmapi;
Sabbo hi sadiso hoti,
natthi kāme asādiso”.
“Atthi jampāvatī nāma,
mātā sivissa rājino;
Sā bhariyā vāsudevassa,
kaṇhassa mahesī piyā.
Raṭṭhavatī kimpurisī,
sāpi vacchaṁ akāmayi;
Manusso migiyā saddhiṁ,
natthi kāme asādiso.
Handa khvāhaṁ gamissāmi,
sāḷike mañjubhāṇike;
Paccakkhānupadañhetaṁ,
atimaññasi nūna maṁ”.
“Na sirī taramānassa,
mādhara suvapaṇḍita;
Idheva tāva acchassu,
yāva rājāna dakkhasi;
Sossi saddaṁ mudiṅgānaṁ,
ānubhāvañca rājino”.
“Yo nu khvāyaṁ tibbo saddo,
tirojanapade suto;
Dhītā pañcālarājassa,
osadhī viya vaṇṇinī;
Taṁ dassati videhānaṁ,
so vivāho bhavissati”.
“Ediso mā amittānaṁ,
vivāho hotu mādhara;
Yathā pañcālarājassa,
vedehena bhavissati.
Ānayitvāna vedehaṁ,
pañcālānaṁ rathesabho;
Tato naṁ ghātayissati,
nassa sakhī bhavissati”.
“Handa kho maṁ anujānāhi,
rattiyo sattamattiyo;
Yāvāhaṁ sivirājassa,
ārocemi mahesino;
Laddho ca me āvasatho,
sāḷikāya upantikaṁ”.
“Handa kho taṁ anujānāmi,
rattiyo sattamattiyo;
Sace tvaṁ sattarattena,
nāgacchasi mamantike;
Maññe okkantasattaṁ maṁ,
matāya āgamissasi”.
Tato ca kho so gantvāna,
mādharo suvapaṇḍito;
Mahosadhassa akkhāsi,
sāḷikāvacanaṁ idaṁ.
“Yasseva ghare bhuñjeyya bhogaṁ,
Tasseva atthaṁ puriso careyya;
Handāhaṁ gacchāmi pure janinda,
Pañcālarājassa puraṁ surammaṁ;
Nivesanāni māpetuṁ,
Vedehassa yasassino.
Nivesanāni māpetvā,
vedehassa yasassino;
Yadā te pahiṇeyyāmi,
tadā eyyāsi khattiya”.
Tato ca pāyāsi pure mahosadho,
Pañcālarājassa puraṁ surammaṁ;
Nivesanāni māpetuṁ,
Vedehassa yasassino.
Nivesanāni māpetvā,
vedehassa yasassino;
Athassa pāhiṇī dūtaṁ,
vedehaṁ mithilaggahaṁ;
“Ehi dāni mahārāja,
māpitaṁ te nivesanaṁ”.
Tato ca rājā pāyāsi,
senāya caturaṅgiyā;
Anantavāhanaṁ daṭṭhuṁ,
phītaṁ kapiliyaṁ puraṁ.
Tato ca kho so gantvāna,
brahmadattassa pāhiṇi;
“Āgatosmi mahārāja,
tava pādāni vandituṁ.
Dadāhi dāni me bhariyaṁ,
nāriṁ sabbaṅgasobhiniṁ;
Suvaṇṇena paṭicchannaṁ,
dāsīgaṇapurakkhataṁ”.
“Svāgataṁ teva vedeha,
atho te adurāgataṁ;
Nakkhattaṁyeva paripuccha,
ahaṁ kaññaṁ dadāmi te;
Suvaṇṇena paṭicchannaṁ,
dāsīgaṇapurakkhataṁ”.
Tato ca rājā vedeho,
nakkhattaṁ paripucchatha;
Nakkhattaṁ paripucchitvā,
brahmadattassa pāhiṇi.
“Dadāhi dāni me bhariyaṁ,
nāriṁ sabbaṅgasobhiniṁ;
Suvaṇṇena paṭicchannaṁ,
dāsīgaṇapurakkhataṁ”.
“Dadāmi dāni te bhariyaṁ,
nāriṁ sabbaṅgasobhiniṁ;
Suvaṇṇena paṭicchannaṁ,
dāsīgaṇapurakkhataṁ”.
“Hatthī assā rathā pattī,
senā tiṭṭhanti vammitā;
Ukkā padittā jhāyanti,
kiṁ nu maññanti paṇḍitā.
Hatthī assā rathā pattī,
senā tiṭṭhanti vammitā;
Ukkā padittā jhāyanti,
kiṁ nu kāhanti paṇḍita”.
“Rakkhati taṁ mahārāja,
cūḷaneyyo mahabbalo;
Paduṭṭho brahmadattena,
pāto taṁ ghātayissati”.
“Ubbedhati me hadayaṁ,
mukhañca parisussati;
Nibbutiṁ nādhigacchāmi,
aggidaḍḍhova ātape.
Kammārānaṁ yathā ukkā,
anto jhāyati no bahi;
Evampi hadayaṁ mayhaṁ,
anto jhāyati no bahi”.
“Pamatto mantanātīto,
bhinnamantosi khattiya;
Idāni kho taṁ tāyantu,
paṇḍitā mantino janā.
Akatvāmaccassa vacanaṁ,
atthakāmahitesino;
Attapītirato rājā,
migo kūṭeva ohito.
Yathāpi maccho baḷisaṁ,
vaṅkaṁ maṁsena chāditaṁ;
Āmagiddho na jānāti,
maccho maraṇamattano.
Evameva tuvaṁ rāja,
cūḷaneyyassa dhītaraṁ;
Kāmagiddho na jānāsi,
macchova maraṇamattano.
Sace gacchasi pañcālaṁ,
khippamattaṁ jahissasi;
Migaṁ panthānubandhaṁva,
mahantaṁ bhayamessati.
Anariyarūpo puriso janinda,
Ahīva ucchaṅgagato ḍaseyya;
Na tena mittiṁ kayirātha dhīro,
Dukkho have kāpurisena saṅgamo.
Yadeva jaññā purisaṁ janinda,
Sīlavāyaṁ bahussuto;
Teneva mittiṁ kayirātha dhīro,
Sukho have sappurisena saṅgamo.
Bālo tuvaṁ eḷamūgosi rāja,
Yo uttamatthāni mayī lapittho;
Kimevahaṁ naṅgalakoṭivaḍḍho,
Atthāni jānāmi yathāpi aññe.
Imaṁ gale gahetvāna,
nāsetha vijitā mama;
Yo me ratanalābhassa,
antarāyāya bhāsati”.
“Mahosadha atītena,
Nānuvijjhanti paṇḍitā;
Kiṁ maṁ assaṁva sambaddhaṁ,
Patodeneva vijjhasi.
Sace passasi mokkhaṁ vā,
khemaṁ vā pana passasi;
Teneva maṁ anusāsa,
kiṁ atītena vijjhasi”.
“Atītaṁ mānusaṁ kammaṁ,
Dukkaraṁ durabhisambhavaṁ;
Na taṁ sakkomi mocetuṁ,
Tvaṁ pajānassu khattiya.
Santi vehāyasā nāgā,
iddhimanto yasassino;
Tepi ādāya gaccheyyuṁ,
yassa honti tathāvidhā.
Santi vehāyasā assā,
iddhimanto yasassino;
Tepi ādāya gaccheyyuṁ,
yassa honti tathāvidhā.
Santi vehāyasā pakkhī,
iddhimanto yasassino;
Tepi ādāya gaccheyyuṁ,
yassa honti tathāvidhā.
Santi vehāyasā yakkhā,
iddhimanto yasassino;
Tepi ādāya gaccheyyuṁ,
yassa honti tathāvidhā.
Atītaṁ mānusaṁ kammaṁ,
Dukkaraṁ durabhisambhavaṁ;
Na taṁ sakkomi mocetuṁ,
Antalikkhena khattiya”.
“Atīradassī puriso,
mahante udakaṇṇave;
Yattha so labhate gādhaṁ,
tattha so vindate sukhaṁ.
Evaṁ amhañca rañño ca,
tvaṁ patiṭṭhā mahosadha;
Tvaṁ nosi mantinaṁ seṭṭho,
amhe dukkhā pamocaya”.
“Atītaṁ mānusaṁ kammaṁ,
Dukkaraṁ durabhisambhavaṁ;
Na taṁ sakkomi mocetuṁ,
Tvaṁ pajānassu senaka”.
“Suṇohi metaṁ vacanaṁ,
Passa senaṁ mahabbhayaṁ;
Senakaṁ dāni pucchāmi,
Kiṁ kiccaṁ idha maññasi”.
“Aggiṁ vā dvārato dema,
gaṇhāmase vikantanaṁ;
Aññamaññaṁ vadhitvāna,
khippaṁ hissāma jīvitaṁ;
Mā no rājā brahmadatto,
ciraṁ dukkhena mārayi”.
“Suṇohi metaṁ vacanaṁ,
passa senaṁ mahabbhayaṁ;
Pukkusaṁ dāni pucchāmi,
kiṁ kiccaṁ idha maññasi”.
“Visaṁ khāditvā miyyāma,
khippaṁ hissāma jīvitaṁ;
Mā no rājā brahmadatto,
ciraṁ dukkhena mārayi”.
“Suṇohi metaṁ vacanaṁ,
passa senaṁ mahabbhayaṁ;
Kāmindaṁ dāni pucchāmi,
kiṁ kiccaṁ idha maññasi”.
“Rajjuyā bajjha miyyāma,
papātā papatāmase;
Mā no rājā brahmadatto,
ciraṁ dukkhena mārayi”.
“Suṇohi metaṁ vacanaṁ,
passa senaṁ mahabbhayaṁ;
Devindaṁ dāni pucchāmi,
kiṁ kiccaṁ idha maññasi”.
“Aggiṁ vā dvārato dema,
gaṇhāmase vikantanaṁ;
Aññamaññaṁ vadhitvāna,
khippaṁ hissāma jīvitaṁ;
Na no sakkoti mocetuṁ,
sukheneva mahosadho”.
“Yathā kadalino sāraṁ,
anvesaṁ nādhigacchati;
Evaṁ anvesamānā naṁ,
pañhaṁ najjhagamāmase.
Yathā simbalino sāraṁ,
anvesaṁ nādhigacchati;
Evaṁ anvesamānā naṁ,
pañhaṁ najjhagamāmase.
Adese vata no vuṭṭhaṁ,
kuñjarānaṁvanodake;
Sakāse dummanussānaṁ,
bālānaṁ avijānataṁ.
Ubbedhati me hadayaṁ,
mukhañca parisussati;
Nibbutiṁ nādhigacchāmi,
aggidaḍḍhova ātape.
Kammārānaṁ yathā ukkā,
anto jhāyati no bahi;
Evampi hadayaṁ mayhaṁ,
anto jhāyati no bahi”.
Tato so paṇḍito dhīro,
atthadassī mahosadho;
Vedehaṁ dukkhitaṁ disvā,
idaṁ vacanamabravi.
“Mā tvaṁ bhāyi mahārāja,
mā tvaṁ bhāyi rathesabha;
Ahaṁ taṁ mocayissāmi,
rāhuggahaṁva candimaṁ.
Mā tvaṁ bhāyi mahārāja,
mā tvaṁ bhāyi rathesabha;
Ahaṁ taṁ mocayissāmi,
rāhuggahaṁva sūriyaṁ.
Mā tvaṁ bhāyi mahārāja,
mā tvaṁ bhāyi rathesabha;
Ahaṁ taṁ mocayissāmi,
paṅke sannaṁva kuñjaraṁ.
Mā tvaṁ bhāyi mahārāja,
mā tvaṁ bhāyi rathesabha;
Ahaṁ taṁ mocayissāmi,
peḷābaddhaṁva pannagaṁ.
Mā tvaṁ bhāyi mahārāja,
mā tvaṁ bhāyi rathesabha;
Ahaṁ taṁ mocayissāmi,
pakkhiṁ baddhaṁva pañjare.
Mā tvaṁ bhāyi mahārāja,
mā tvaṁ bhāyi rathesabha;
Ahaṁ taṁ mocayissāmi,
macche jālagateriva.
Mā tvaṁ bhāyi mahārāja,
mā tvaṁ bhāyi rathesabha;
Ahaṁ taṁ mocayissāmi,
sayoggabalavāhanaṁ.
Mā tvaṁ bhāyi mahārāja,
mā tvaṁ bhāyi rathesabha;
Pañcālaṁ vāhayissāmi,
kākasenaṁva leḍḍunā.
Adu paññā kimatthiyā,
Amacco vāpi tādiso;
Yo taṁ sambādhapakkhandaṁ,
Dukkhā na parimocaye”.
“Etha māṇavā uṭṭhetha,
mukhaṁ sodhetha sandhino;
Vedeho sahamaccehi,
umaṅgena gamissati”.
Tassa taṁ vacanaṁ sutvā,
paṇḍitassānucārino;
Umaṅgadvāraṁ vivariṁsu,
yantayutte ca aggaḷe.
Purato senako yāti,
pacchato ca mahosadho;
Majjhe ca rājā vedeho,
amaccaparivārito.
Umaṅgā nikkhamitvāna,
vedeho nāvamāruhi;
Abhirūḷhañca taṁ ñatvā,
anusāsi mahosadho.
“Ayaṁ te sasuro deva,
ayaṁ sassu janādhipa;
Yathā mātu paṭipatti,
evaṁ te hotu sassuyā.
Yathāpi niyako bhātā,
Saudariyo ekamātuko;
Evaṁ pañcālacando te,
Dayitabbo rathesabha.
Ayaṁ pañcālacandī te,
rājaputtī abhicchitā;
Kāmaṁ karohi te tāya,
bhariyā te rathesabha”.
“Āruyha nāvaṁ taramāno,
kiṁ nu tīramhi tiṭṭhasi;
Kicchā muttāmha dukkhato,
yāma dāni mahosadha”.
“Nesa dhammo mahārāja,
yohaṁ senāya nāyako;
Senaṅgaṁ parihāpetvā,
attānaṁ parimocaye.
Nivesanamhi te deva,
senaṅgaṁ parihāpitaṁ;
Taṁ dinnaṁ brahmadattena,
ānayissaṁ rathesabha”.
“Appaseno mahāsenaṁ,
kathaṁ viggayha ṭhassasi;
Dubbalo balavantena,
vihaññissasi paṇḍita”.
“Appasenopi ce mantī,
mahāsenaṁ amantinaṁ;
Jināti rājā rājāno,
ādiccovudayaṁ tamaṁ”.
“Susukhaṁ vata saṁvāso,
paṇḍitehīti senaka;
Pakkhīva pañjare baddhe,
macche jālagateriva;
Amittahatthattagate,
mocayī no mahosadho”.
“Evametaṁ mahārāja,
paṇḍitā hi sukhāvahā;
Pakkhīva pañjare baddhe,
macche jālagateriva;
Amittahatthattagate,
mocayī no mahosadho”.
Rakkhitvā kasiṇaṁ rattiṁ,
cūḷaneyyo mahabbalo;
Udentaṁ aruṇuggasmiṁ,
upakāriṁ upāgami.
Āruyha pavaraṁ nāgaṁ,
balavantaṁ saṭṭhihāyanaṁ;
Rājā avoca pañcālo,
cūḷaneyyo mahabbalo.
Sannaddho maṇivammena,
saramādāya pāṇinā;
Pesiye ajjhabhāsittha,
puthugumbe samāgate.
Hatthārohe anīkaṭṭhe,
rathike pattikārake;
Upāsanamhi katahatthe,
vālavedhe samāgate.
“Pesetha kuñjare dantī,
balavante saṭṭhihāyane;
Maddantu kuñjarā nagaraṁ,
vedehena sumāpitaṁ.
Vacchadantamukhā setā,
tikkhaggā aṭṭhivedhino;
Paṇunnā dhanuvegena,
sampatantutarītarā.
Māṇavā vammino sūrā,
citradaṇḍayutāvudhā;
Pakkhandino mahānāgā,
hatthīnaṁ hontu sammukhā.
Sattiyo teladhotāyo,
accimantā pabhassarā;
Vijjotamānā tiṭṭhantu,
sataraṁsīva tārakā.
Āvudhabalavantānaṁ,
guṇikāyūradhārinaṁ;
Etādisānaṁ yodhānaṁ,
saṅgāme apalāyinaṁ;
Vedeho kuto muccissati,
sace pakkhīva kāhiti.
Tiṁsa me purisanāvutyo,
sabbevekekaniccitā;
Yesaṁ samaṁ na passāmi,
kevalaṁ mahimaṁ caraṁ.
Nāgā ca kappitā dantī,
balavanto saṭṭhihāyanā;
Yesaṁ khandhesu sobhanti,
kumārā cārudassanā.
Pītālaṅkārā pītavasanā,
Pītuttaranivāsanā;
Nāgakhandhesu sobhanti,
Devaputtāva nandane.
Pāṭhīnavaṇṇā nettiṁsā,
teladhotā pabhassarā;
Niṭṭhitā naradhīrehi,
samadhārā sunissitā.
Vellālino vītamalā,
sikkāyasamayā daḷā;
Gahitā balavantehi,
suppahārappahāribhi.
Suvaṇṇatharusampannā,
lohitakacchupadhāritā;
Vivattamānā sobhanti,
vijjuvabbhaghanantare.
Paṭākā vammino sūrā,
asicammassa kovidā;
Dhanuggahā sikkhitarā,
nāgakhandhe nipātino.
Etādisehi parikkhitto,
natthi mokkho ito tava;
Pabhāvaṁ te na passāmi,
yena tvaṁ mithilaṁ vaje”.
“Kiṁ nu santaramānova,
nāgaṁ pesesi kuñjaraṁ;
Pahaṭṭharūpo āpatasi,
siddhatthosmīti maññasi.
Oharetaṁ dhanuṁ cāpaṁ,
khurappaṁ paṭisaṁhara;
Oharetaṁ subhaṁ vammaṁ,
veḷuriyamaṇisanthataṁ”.
“Pasannamukhavaṇṇosi,
mitapubbañca bhāsasi;
Hoti kho maraṇakāle,
edisī vaṇṇasampadā”.
“Moghaṁ te gajjitaṁ rāja,
bhinnamantosi khattiya;
Duggaṇhosi tayā rājā,
khaḷuṅkeneva sindhavo.
Tiṇṇo hiyyo rājā gaṅgaṁ,
sāmacco saparijjano;
Haṁsarājaṁ yathā dhaṅko,
anujjavaṁ patissasi.
Siṅgālā rattibhāgena,
phullaṁ disvāna kiṁsukaṁ;
Maṁsapesīti maññantā,
paribyūḷhā migādhamā.
Vītivattāsu rattīsu,
uggatasmiṁ divākare;
Kiṁsukaṁ phullitaṁ disvā,
āsacchinnā migādhamā.
Evameva tuvaṁ rāja,
vedehaṁ parivāriya;
Āsacchinno gamissasi,
siṅgālā kiṁsukaṁ yathā”.
“Imassa hatthe pāde ca,
kaṇṇanāsañca chindatha;
Yo me amittaṁ hatthagataṁ,
vedehaṁ parimocayi.
Imaṁ maṁsaṁva pātabyaṁ,
sūle katvā pacantu naṁ;
Yo me amittaṁ hatthagataṁ,
vedehaṁ parimocayi.
Yathāpi āsabhaṁ cammaṁ,
pathabyā vitaniyyati;
Sīhassa atho byagghassa,
hoti saṅkusamāhataṁ.
Evaṁ taṁ vitanitvāna,
vedhayissāmi sattiyā;
Yo me amittaṁ hatthagataṁ,
vedehaṁ parimocayi”.
“Sace me hatthe pāde ca,
kaṇṇanāsañca checchasi;
Evaṁ pañcālacandassa,
vedeho chedayissati.
Sace me hatthe pāde ca,
kaṇṇanāsañca checchasi;
Evaṁ pañcālacandiyā,
vedeho chedayissati.
Sace me hatthe pāde ca,
kaṇṇanāsañca checchasi;
Evaṁ nandāya deviyā,
vedeho chedayissati.
Sace me hatthe pāde ca,
kaṇṇanāsañca checchasi;
Evaṁ te puttadārassa,
vedeho chedayissati.
Sace maṁsaṁva pātabyaṁ,
sūle katvā pacissasi;
Evaṁ pañcālacandassa,
vedeho pācayissati.
Sace maṁsaṁva pātabyaṁ,
sūle katvā pacissasi;
Evaṁ pañcālacandiyā,
vedeho pācayissati.
Sace maṁsaṁva pātabyaṁ,
sūle katvā pacissasi;
Evaṁ nandāya deviyā,
vedeho pācayissati.
Sace maṁsaṁva pātabyaṁ,
sūle katvā pacissasi;
Evaṁ te puttadārassa,
vedeho pācayissati.
Sace maṁ vitanitvāna,
vedhayissasi sattiyā;
Evaṁ pañcālacandassa,
vedeho vedhayissati.
Sace maṁ vitanitvāna,
vedhayissasi sattiyā;
Evaṁ pañcālacandiyā,
vedeho vedhayissati.
Sace maṁ vitanitvāna,
vedhayissasi sattiyā;
Evaṁ nandāya deviyā,
vedeho vedhayissati.
Sace maṁ vitanitvāna,
vedhayissasi sattiyā;
Evaṁ te puttadārassa,
vedeho vedhayissati;
Evaṁ no mantitaṁ raho,
vedehena mayā saha.
Yathāpi palasataṁ cammaṁ,
kontimantāsuniṭṭhitaṁ;
Upeti tanutāṇāya,
sarānaṁ paṭihantave.
Sukhāvaho dukkhanudo,
vedehassa yasassino;
Matiṁ te paṭihaññāmi,
usuṁ palasatena vā.
Iṅgha passa mahārāja,
suññaṁ antepuraṁ tava;
Orodhā ca kumārā ca,
tava mātā ca khattiya;
Umaṅgā nīharitvāna,
vedehassupanāmitā”.
“Iṅgha antepuraṁ mayhaṁ,
gantvāna vicinātha naṁ;
Yathā imassa vacanaṁ,
saccaṁ vā yadi vā musā”.
“Evametaṁ mahārāja,
yathā āha mahosadho;
Suññaṁ antepuraṁ sabbaṁ,
kākapaṭṭanakaṁ yathā”.
“Ito gatā mahārāja,
nārī sabbaṅgasobhanā;
Kosambaphalakasussoṇī,
haṁsagaggarabhāṇinī.
Ito nītā mahārāja,
nārī sabbaṅgasobhanā;
Koseyyavasanā sāmā,
jātarūpasumekhalā.
Surattapādā kalyāṇī,
suvaṇṇamaṇimekhalā;
Pārevatakkhī sutanū,
bimboṭṭhā tanumajjhimā.
Sujātā bhujalaṭṭhīva,
vedīva tanumajjhimā;
Dīghassā kesā asitā,
īsakaggapavellitā.
Sujātā migachāpāva,
hemantaggisikhāriva;
Nadīva giriduggesu,
sañchannā khuddaveḷubhi.
Nāganāsūru kalyāṇī,
paramā timbarutthanī;
Nātidīghā nātirassā,
nālomā nātilomasā”.
“Nandāya nūna maraṇena,
nandasi sirivāhana;
Ahañca nūna nandā ca,
gacchāma yamasādhanaṁ”.
“Dibbaṁ adhīyase māyaṁ,
akāsi cakkhumohanaṁ;
Yo me amittaṁ hatthagataṁ,
vedehaṁ parimocayi”.
“Adhīyanti mahārāja,
dibbamāyidha paṇḍitā;
Te mocayanti attānaṁ,
paṇḍitā mantino janā.
Santi māṇavaputtā me,
kusalā sandhichedakā;
Yesaṁ katena maggena,
vedeho mithilaṁ gato”.
“Iṅgha passa mahārāja,
Umaṅgaṁ sādhu māpitaṁ;
Hatthīnaṁ atha assānaṁ,
Rathānaṁ atha pattinaṁ;
Ālokabhūtaṁ tiṭṭhantaṁ,
Umaṅgaṁ sādhu māpitaṁ”.
“Lābhā vata videhānaṁ,
yassimedisā paṇḍitā;
Ghare vasanti vijite,
yathā tvaṁsi mahosadha”.
“Vuttiñca parihārañca,
diguṇaṁ bhattavetanaṁ;
Dadāmi vipule bhoge,
bhuñja kāme ramassu ca;
Mā videhaṁ paccagamā,
kiṁ videho karissati”.
“Yo cajetha mahārāja,
bhattāraṁ dhanakāraṇā;
Ubhinnaṁ hoti gārayho,
attano ca parassa ca;
Yāva jīveyya vedeho,
nāññassa puriso siyā.
Yo cajetha mahārāja,
bhattāraṁ dhanakāraṇā;
Ubhinnaṁ hoti gārayho,
attano ca parassa ca;
Yāva tiṭṭheyya vedeho,
nāññassa vijite vase”.
“Dammi nikkhasahassaṁ te,
gāmāsītiñca kāsisu;
Dāsisatāni cattāri,
dammi bhariyāsatañca te;
Sabbaṁ senaṅgamādāya,
sotthiṁ gaccha mahosadha.
Yāva dadantu hatthīnaṁ,
assānaṁ diguṇaṁ vidhaṁ;
Tappentu annapānena,
rathike pattikārake.
Hatthī asse rathe pattī,
gacchevādāya paṇḍita;
Passatu taṁ mahārājā,
vedeho mithilaṁ gataṁ”.
“Hatthī assā rathā pattī,
senā padissate mahā;
Caturaṅginī bhīsarūpā,
kiṁ nu maññasi paṇḍita”.
“Ānando te mahārāja,
uttamo paṭidissati;
Sabbaṁ senaṅgamādāya,
sotthiṁ patto mahosadho”.
“Yathā petaṁ susānasmiṁ,
chaḍḍetvā caturo janā;
Evaṁ kapilaye tyamha,
chaḍḍayitvā idhāgatā.
Atha tvaṁ kena vaṇṇena,
kena vā pana hetunā;
Kena vā atthajātena,
attānaṁ parimocayi”.
“Atthaṁ atthena vedeha,
mantaṁ mantena khattiya;
Parivārayiṁ rājānaṁ,
jambudīpaṁva sāgaro”.
“Dinnaṁ nikkhasahassaṁ me,
gāmāsīti ca kāsisu;
Dāsīsatāni cattāri,
dinnaṁ bhariyāsatañca me;
Sabbaṁ senaṅgamādāya,
sotthināmhi idhāgato”.
“Susukhaṁ vata saṁvāso,
paṇḍitehīti senaka;
Pakkhīva pañjare baddhe,
macche jālagateriva;
Amittahatthattagate,
mocayī no mahosadho”.
“Evametaṁ mahārāja,
paṇḍitā hi sukhāvahā;
Pakkhīva pañjare baddhe,
macche jālagateriva;
Amittahatthattagate,
mocayī no mahosadho”.
“Āhaññantu sabbavīṇā,
bheriyo dindimāni ca;
Dhamentu māgadhā saṅkhā,
vaggū nadantu dundubhī”.
Orodhā ca kumārā ca,
vesiyānā ca brāhmaṇā;
Bahuṁ annañca pānañca,
paṇḍitassābhihārayuṁ.
Hatthārohā anīkaṭṭhā,
rathikā pattikārakā;
Bahuṁ annañca pānañca,
paṇḍitassābhihārayuṁ.
Samāgatā jānapadā,
negamā ca samāgatā;
Bahuṁ annañca pānañca,
paṇḍitassābhihārayuṁ.
Bahujano pasannosi,
disvā paṇḍitamāgataṁ;
Paṇḍitamhi anuppatte,
celukkhepo avattathāti.
Umaṅgajātakaṁ pañcamaṁ.